Non ser un androide
Comentarios dispersos sobre a paranoia, o meu oversharing habitual en Internet, a fenda xeracional, recomendacións de compas e bromas a conta do Wrapped
Estaba incómodo co post da semana pasada. Non ía facelo. E ao final quedou unha radiografía da miña cabeza e do meu sentir tan profunda e detallada que ata me dá vergonza tela feito pública (para a pequena minoría que abre estas cartas). Non sei en que momento se me pasou pola cabeza compararme cun veterano do Vietnam, mais -agora que xa se asentou o escrito- penso que poucas veces fun capaz de describir con tal precisión o que me estaba a acontecer. É curioso pensar en como a semana que se me dá a noticia máis importante e positiva da miña vida foi tamén a de voltar aos pozos máis fondos que levaba meses sen pisar. Si, os días seguintes a que saíra a Xanela non foron precisamente espléndidos, máis por aquí andamos outra vez.
Contar a vida dun mesmo en Internet é un truco máis vello que a fame, pero realmente nunca tivera que facer fronte á experiencia de expresar con palabras sensacións tan abstractas e íntimas. Levo escrito de bastantes temas a nivel profesional -dende a couza da pataca aos orzamentos do Estado, pasando por xuízos de asasinato e crónicas de balonmán-, mais nunca atopei difícil describir a realidade (si tedioso en máis dun caso). Durante moito tempo -e aínda hoxe- escapei da ficción en materia audiovisual porque ou non me resultaba estimulante ou aparecía o documental ou reportaxe de turno que me enchía máis e me aportaba coñecementos “útiles”. Co tempo empezo a decatarme de que precisamente estas historias, eses contidos, moitas veces sirven para conectar con partes de nós que doutra forma estarían aí inertes. Ata hai posibilidades de que volva ler novelas e me deixe de biografías e ensaios sobre música.
Cando abrín a Xanela, co propósito de ollar cara a dentro e cara a fóra, pensaba que falar de discos era algo natural porque é unha actividade que ocupa boa parte do meu tempo de lecer. Mais tamén fun aprendendo que é un xeito de comunicarme e descubrirme eu mesmo. Hai sensacións ás que non sabería poñerlle nome se non fora pola música e o mero feito de volver ou non a determinados artistas responde a esa necesidade. Non sei se volverei ter a necesidade de abrirme e escribir dende as entrañas nun espazo público. Agardo que non, porque é bastante duro o trámite. Máis alégrame ser capaz de telo feito. E igual me aforra -ou me optimiza- sesións de terapia a futuro.
En calquera caso, suficiente drama -ou non- por hoxe. Imos co de sempre.
O de sempre: eat the rich
Resúltame insultante o tuit que pego aquí arriba. Por moitas cousas. Porque presenta un conflito xeracional que non é tal, senón de clase. Cando meu pai -hoxe, día no que se publica isto, fai 61 anos, por se o queredes felicitar- se puxo a traballar con catorce anos xa había señoritos que vivían das rendas da súa familia e ségueos habendo agora. Hai boomers que se desviviron polos demais e outros que non deron un pao á auga. Que a min me fixeran un euro de desconto cando ía ao cine co carné xove ou que tivera a opción de marchar de Erasmus -seguramente puidera permitirmo, mais non o fixen-, non quita que tamén leve comendo merda dende o minuto un no que entrei no mercado laboral. E van oito anos así. Tiven a sorte, si, de ser da primeira xeración da familia que puido ir á universidade, o cal derivou en que en vez de deixar o lombo choiando na obra poida darme o luxo de deixar a saúde mental nunha oficina.
A exaltación do pasado como unha época mellor (“generación generosa”, “conquistaron derechos”, “luchó por lo público”) podo entendela dentro da dinámica xerontocrática dunha televisión que ninguén por baixo dunha determinada idade ve e que precisa darlle constantes palmadas no ombreiro a aqueles que permanecen fieis a este medio. Mais é tremendamente simplista e mesmo falsa. Igual que houbo xente que saliu a rúa en pro de avances sociais houbo nese mesmo tramo de idade quen fixo todo o posible para frealos (curiosamente están no mesmo bando que os que intentan impedilos tamén hoxe). Se algo nos diferenza da xeración dos nosos pais é o contexto sociohistórico ao que pertencemos. Queimar mil euros nun verán de Interrail non te fai deixar de ser clase obreira, por moito que vivas esa ilusión de cosmopolitismo que nos brinda ás veces un mundo coma o de hoxe. A cantos meses de alugueiro equivale esa cantidade? A menos dun, en moitos casos. Pode que a algo menos, se aceptamos as infravivendas como lugares habitables. Se a túa economía comeza a tremer por cantidades similares ás dun mes de salario teño unha cousa que dicirche: amigo/a, date cuenta. Non es clase media.
Eu non sei ata que punto podemos ser críticos con nós mesmos como xeración cando o panorama é o que estamos a ver. E si, existe a militancia política, a organización social e un montón de cousas deixadas de lado cas que dende aquí estamos a tope, mais tamén entendo que a xente prefira desconectar a cabeza e vivir tranquila cando acada un mínimo umbral de benestar. Aínda que pareza ser que teñamos que sentirnos culpables por non ter fillos nestas condicións. “Hijofóbicos”, din.
Un sistema que te infantiliza a perpetuidade. Descontos para xoven que duraban ata os primeiros 20, despois ata os 26, de seguido ata aos 30, agora ata os 35. Non se estira a xuventude, mantense a precariedade, que son cousas diferentes. Que, ollo, non digo que a xente de máis idade o teña regalado. Aí están as estatísticas de que preto dun millón de persoas de máis de 50 anos están a percibir subsidios porque non son capaces de atopar un traballo. Ten que ser moi duro levar unha vida cotizando e atopar que tes que manterte con 480 euros ao mes ata que poidas xubilarte. E rezar por que non che retallen a pensión se tes que facelo de xeito anticipado. Pero a culpa non é das partidas do bono cultural nin de que a chavalada teña becas para poder estudar.
Ten bastante máis responsabilidade a xente nunha posición acomodada, aqueles que -nun mundo bastante diferente ao de hoxe- puideron comprar vivendas e especular con elas (négome a usar a palabra invertir para algo que nunca debera ser un ben de mercado), co aval recente, non podía faltar, da ministra do ramo nada máis acceder ao cargo.
En definitiva, todos os camiños levan a este vídeo.
Internet e persoas
Hai cousa dun mes estiven bastante pesado (ata o punto de comentalo en dúas entradas consecutivas) co tema da importancia das persoas detrás do que consumimos en Internet, a ditadura dos algoritmos e tal e cal. Pois esta semana é un pouco triste no relativo a este aspecto porque morreu Miguel López, escritor e profesor coruñés coñecido en redes coma El Hematocrítico. Seguramente a moitos de vós vos sone o seu nome, porque era unha persoa moi activa en redes sociais e que andaba detrás de mil proxectos.
Admito que pode que eu sexa demasiado cínico e descreído como para conectar tan forte con el como moita xente que lamentou a súa perda estes días en redes. Pero realmente resultoume moi emocionante ver como unha persoa -en realidade, un avatar para moitos de nós- pode ter contribuído tanto a mellorar a vida doutras dende a súa proxección en Internet. Máis alá dos libros de contos e das iniciativas que el mesmo impulsou, o valor da experiencia residía no feito de saber que ao outro lado da pantalla estabas interactuando cunha persoa auténtica, real e íntegra. Algo difícil de atopar en redes sociais hostiles como as que temos hoxe.
Pido perdón por poñer un post no que se apela a non fomentar o odio cando eu moitas veces veño aquí queixarme de cousas -a sección anterior é de puro hate, mesmamente-, mais si quero enfatizar a importancia de falar de temas que nos gusten e nos aporten. Que contribúan a facer destes espazos un lugar mellor. Por iso intento recomendar sempre contidos novos, xa sexan informativos ou de puro entretemento. Facer o posible por xerar comunidade e axudar a conectar con outra xente que non vai ser moi ben tratada polo SEO de Google ou polos feeds das redes. Ligado a isto, creo que o estado actual de Internet tamén se explica co auxe de redes privadas (canles de Discord, grupos de Telegram ou Whatsapp, foros dos de toda a vida).
Penso que xa vos enlacei con anterioridade a newsletter dun compañeiro da canle de Hipersónica con diferentes obsesións musicais cada semana. En tempos recentes, a partir de aí ten rexurdido un podcast tamén musical e esta semana viu a luz un novo boletín, esta vez de discos e literatura. É unha pequena burbulla, moi de nicho dentro da vastísima oferta que ofrece Internet, pero faime ilusión ver como medra unha diminuta comunidade (ao amparo dun medio algo máis grande) de persoas que se van coñecendo, interactuando e xerando contido e discurso. Anímovos a que as sigades, que seguramente sexan menos turras e paguen máis a pena que esta Xanela.
Pola miña parte, tamén lle abrín unha newsletter a Castañas no Verán. Penso que o debo ter mencionado nalgún momento, pero, se non o fixen, é un podcast de temática social da ong Agareso no que colaboro dende hai xa uns meses e co que volvimos hai nada para unha nova tempada. O primeiro capítulo ten a ver ca polémica que espertou a posible instalación dunha granxa de polbos na costa de Gran Canaria, que non é o tema máis convencional que se teña tratado no programa, mais tiña a súa miga dende un punto de vista ecolóxico e de mobilización social. Non falo (nin teño moita idea de facelo), así que igual vos presta seguilo:
Supoño que farei algo de spam máis elaborado de futuros capítulos, así que non insisto moito máis por hoxe.
Still wrapping
Supoño que a menos que vivades alleos ás redes sociais estades ao tanto de que este mércores saliu o Wrapped de Spotify deste 2023. O resumo do ano musical nas cifras da plataforma de streaming. Como a práctica totalidade do que consumo pasa por este medio, é un retrato bastante claro da miña identidade musical recente, aínda que os puretas sempre temos a Last.fm de man para pechar as contas a final de ano e comparar. Son un friki total dos datos e da música, co cal é una idea pensada expresamente para min, mais se vos interesa compartín algún dos pantallazos cas miñas estatísticas en Twitter.
O que máis ilusión me fixo desta vez é que dende a plataforma lle pediron a varios artistas que gravaran vídeos agradecendo aos seus ouvintes por seren o máis escoitado de cada usuario. A min, como non podía ser doutro xeito, saliume Nuno, no que é xa o terceiro vídeo “persoal” que me manda este ano, contando os do aniversario. Agardo que non lle vaia co tema á policía para non acabar preso por acoso. De momento, só estou no 0,1 % que máis o escoita. Non sei quen sodes os que estades por riba, pero vou a por vós.
Que por que traio aquí o do Wrapped? Non veño fachendear do que escoito -xa bastante vos dou a chapa cada semana-, senón que é un dos momentos do ano nas miñas redes, con peña que se volve completamente tola cos resultados. E cos memes.
Non fixen unha escolma exhaustiva porque aínda estou a ver novas publicacións a este respecto, mais rinme bastante con varios dos que deixo por aquí (este é unha cita do anterior). E aquí. Ou aquí. Penso que este é o meu favorito. Pero o formato non se esgota. E paro xa con este. Un día divertido no que preguntarse como é posible que dediques un mes enteiro dentro dun ano a escoitar música nun ano nun servizo de streaming e aínda así é posible que haxa millóns de persoas máis enfermas e enganchadas ca ti. E o de poñerme rock como xénero máis escoitado é unha fumada bastante importante, pero polo menos non me espetaron a de “Galego” como etiqueta.
Malia que dixen que ía deixalo estou a compartir moitos post de Twitter ultimamente, porque o certo é que para momentos coma este é onde está a maioría do contido que me fai gracia (e por unha vez non teño que ver oitocentos mensaxes turbofachas por segundo ou bombardeos/xenocidios/execucións en directo). A semana pasada comentei algunha cousa do cartaz do Primavera Sound a partir dos comentarios desta redes social e, agora que se revelou o cartel por días, só quero engadir unha cousa. Máis dunha, sendo sincero.
É un macrofestival. Un dos expoñentes máis claros do que funciona mal -en realidade funciona todo mal, pero é un asunto complexo de tratar en catro parágrafos- no mundo da música e das industrias culturais, en xeral. Un evento entregado hai tempo ao capitalismo salvaxe e controlado por fondos de inversión. Que está vendendo abonos a trescentos pavos nest intre. Pero hai un mínimo de alma e de esperanza nese pozo. Non me mola ter que poñelo de expoñente de boas prácticas con este tema a estas alturas da vida, pero que o sábado un festival dese calibre vaia programar só artistas femininas como headliners é digno de mencionar.
Non hai tanto que traía por aquí un estudo analizando a programación dos cincuenta (creo que eran cincuenta) festivais máis importantes de Europa dende diferentes perspectivas. E o panorama en canto a xénero era desolador. A presencia feminina non chegaba nin ao dez por cento entre as persoas que subían aos escenarios principais destes eventos. E non é unha cuestión de tamaño, porque abonda con botarlle unha ollada aos cartaces de festivais pequenos e medianos a nivel galego e estatal para ver que a tónica é a mesma, ou peor.
En resumo, que o girls to the front é unha consigna de hai trinta anos. Que cando Bikini Kill eran algo contemporáneo e non o símbolo dunha escena como agora xa era preciso actuar. E pode que todo o de the new normal sexa unha estratexia de marketing como as miles que tragamos a diario, pero de momento son a excepción e non a norma.
A canción da semana
Antes de pechar, coma cada semana, este post cunha canción e un pequeno comentario sobre a súa historia quero facer un anuncio: durante este mes de decembro vai haber -se todo sale ben- ración dobre da Xanela cada semana. A idea é que as findes se publique un especial -de contido previsible, pero que xa veredes no seu momento- ata que remate o ano. Estoume a arrepentir da idea antes de que naza porque me está a consumir media vida preparar os post, sumado á carga de traballo que xa teño de por si coas miñas cousas e compromisos vitais. Pero vaise intentar que salga ben. A min faime ilusión e aparte síntome en débeda por ter algo abandonado/descoidado/non como me gustaría este espazo nas últimas semanas.
Na lista que aparece aquí en grande están todas as cancións da semana dende que se abriu esta newsletter, mais, se vos presta escoitar o que aquí se comenta, descubrir nova música ou ter unha playlist para deixar en automático mentres facedes cousa existe estoutra, con todo o universo sonoro deste espazo: preto de 600 cancións neste momento.
Un pensamento recorrente que teño en datas recentes é a pouca presenza de hip hop na Xanela. É un estilo que teño certamente abandonado -rescatei moi poucos discos destes xéneros este ano, ao meu pesar- e que creo que está a pagar a peaxe de varios concertos que saíron mal pese a ter as expectativas altísimas. Tamén cheguei bastante tarde, porque de adolescente era totalmente guitarrero e escapaba do rap como da peste, mais souben corrixir este defecto a tempo.
A iso contribuíron cancións coma as desta semana, que non é outra que ‘My Mind Playin Tricks on Me’, dos Geto Boys. Un clasicazo auténtico do hip hop de comezos do 90, que camiña polo canon do gangsta rap, pero que abre a porta a novos temas e posibilidades.
A premisa é sinxela e coñecida: a vida na rúa, o hustling, drogas, bandas, tiroteos. Pero en vez de ser a típica viaxe de ego que se estila no xénero (e que non ten nada de malo dende un punto de vista artístico, máis alá de que terminou por ser repetitiva e absurdamente autorreferencial máis adiante) é unha mirada ao interior, a descrición minuciosa da paranoia dun pandillero.
Enriba dun sample icónico a máis non poder de ‘Hung Up On My Baby’ de Isaac Hayes, tanto Scarface como Willie D e Bushwick Bill desplegan un repertorio de rimas e flow para a historia. Contas pendentes, pesadelos, traumas do pasado, alucinacións. “It's fucked up when your mind is playing tricks on ya”.
A influencia deste tema é tal que frases do mesmo seguen a inspirar cancións en tempos recentes. Ese “Candlesticks in the dark, visions of bodies bein' burned” que clipping. recuperaron en 2020 para facer un dos discos máis perturbadores e escuros do hip hop actual (unha xoia, btw). Pero é difícil pensar en toda a escena do rap (e mesmo en movementos posteriores coma o trap de Atlanta) antes de que Geto Boys abriran a porta ao horrorcore, a ampliar e retorcer os horizontes sonoros da rima sobre a base.
En xeral, toda a letra da canción é unha marabilla, pero quedo ca terceira estrofa, a cargo de Scarface, na que trata as súas paranoias, tentativas de suicidio -das que fala dende a experiencia propia-, ou como afecta o seu estado mental aos seus seres queridos e a súa relación con eles. “Day by day it's more impossible to cope / I feel like I'm the one that's doin' dope”.
En definitiva, un clásico que ten envellecido bastante mellor que moitos dos seus coetáneos. Unha clase maxistral de hip hop da vella escola e un traballo referencial para as xeracións posteriores.
(Nota de edición: Ao pouco de rematar con este post púxenme a escoitar discos que tiña pendentes, entre eles o Quaranta de Danny Brown. Un dos mellores temas, ‘Down Wit It’, está directamente inspirado en ‘My Mind Playing Tricks On Me’. O dito, unha canción que aínda a día de hoxe é fundamental. Xa é coincidencia que dera con esta referencia a mesma noite que escribo isto. Por certo, Quaranta é -igual escribo embriagado pola emoción do momento e non o sosteño dentro duns días- o mellor disco de hip hop deste ano.)
Con isto remata esta edición da Xanela. Seguimos en contacto e lémonos proximamente. Desta vez van ser menos de sete días antes de que nos volvamos atopar por aquí, así que moitas grazas por soportar estas auténticas turras e agardo que poidades sacar algo de proveito delas. Dígoo en serio, agradezo moito que pasedes por aquí. Apertas!