Isto non é unha crónica: 1 de 3
Recordos, vinculación emocional, concertos fallidos e un espectáculo lexendario
Aínda importan as crónicas de eventos musicais? Importaron algunha vez? A min gústame lelas, pero son un xénero que me dá a impresión de estar bastante en declive. En calquera caso, como di o título deste post, isto non é unha crónica. Isto é, vai ser, un repaso a todo o que vivín esta pasada fin de semana cunha chea de concertos como telón de fondo e ca música como catalizador de emocións.
(Nota de edición: A idea era contalo todo nun único post, pero por motivos de espazo éme totalmente imposible, así que esta será a primeira de tres entregas especiais. Despois agardo que volva un ritmo de publicacións normal)
Os que levedes tempo lendo esta Xanela pode que xa lle botarades unha ollada ao repaso do festival do ano pasado, mais non quedei de todo conforme con ese formato por orde alfabética e para este Primavera Sound a idea é outra. Partir dun relato cronolóxico para ir metendo saltos temporais, digresións e apuntamentos á marxe que completen a historia que quero contar. A da miña experiencia nun festival e nun recinto -o da corporalidade e o estar presencialmente son factores importantes- cos que nestes anos fun tecendo unha vinculación emocional forte polo que alí ten sucedido.
Malia que me xere debates internos bastante agres e contraditorios. Fun un turista máis nunha cidade á que o turismo está devorando e un asistente a un festival que, por moito que garde ese aire diferente, segue a ser un macroevento que depreda á competencia e depaupera o tecido musical e asociativo do que se nutre. Sexa por asfixia ou porque absorbe todo o que orbita ao seu redor.
Pero tamén segue a ser o lugar onde vivín unha cantidade absurda de concertos instalados xa para sempre na miña memoria, onde reatopar xente á que admiro ou á que lle gardo un cariño inmenso. Onde coñecer outra nova. Onde poder desfrutar de todo aquilo que me apaixoa e que non podo atopar noutras partes. Non vai durar para sempre. Nada o fai. Pero o idilio de momento mantense (tivo que salvar un match ball despois de 2022) e mentres non haxa nada traumático que o rache e mo poida permitir a resposta vai ser que: o Primavera, de entrada, si. De hoxe nun ano arrinca unha nova edición e, se todo vai ben e mo podo permitir, coido que alí estarei outra vez.
Tampouco é unha decisión racional. Estou implicado emocionalmente con ese evento dende que, preparando a selectividade, me crucei cos concertos por streaming en YouTube de The Cure (que tocaron tres horazas con mil e unha caras B e rarezas) e Wilco da edición de 2012. Lembro quedar ca boca aberta vendo a intepretación en directo de ‘Impossible Germany’ (aínda a día de hoxe ma deixa) e que o meu cerebro asumira que un día ía estar aí, que era unha meta que debía alcanzar. Ese verán fun ao meu primeiro festival, un Sound: o Arenal Sound, en Borriana. Tiña pouquiño a ver en canto a proposta musical, pero paseimo coma nunca antes. Con todo, houbo drama no grupo de amigos e pasou un ano de por medio ata que probamos sorte noutro festival: o NOS Alive de Lisboa, en 2014.
Dende entón, penso que todos os veráns (agora primaveras tamén) da miña vida teñen algún paso por festivais de música. Con colegas, en parella, só por motivos de traballo, só por motivos de placer. E sigo atopando enormemente desfrutable a experiencia, non me canso dela. Mesmo cando critico a desmesurada burbulla -é un sinsentido, vai estoupar e hai administracións públicas que prevarican a cristo a conta destes eventos- da que forman parte sei que estou a ser hipócrita. Mentres foron coto privado para o meu desfrute non me resultaron tan problemáticos. Pode que o problema non fora tan urxente entón. Pode que non quixera velo. Pode que, en realidade, todo sexa máis complexo.
Volvendo ao tema, pisei por primeira vez o Parc del Fòrum en 2018. Débolle unha aos temazos dos Arctic Monkeys e outra ao Melodrama de Lorde por terme axudado a conseguir liar a alguén para ir. Para moitos aos que levo lido, escoitado ou visto comentar cousas do Primavera foi o primeiro ano no que a decadencia do festival xa era evidente. Para min foi a estrea. E levo subido nese carro dende aquela. Teñen cambiado moitas cousas: do Old Normal ao New Normal (que guapada de tráiler e que ben ten envellecido) ao Nobody is Normal. Coláronnos bastantes goles, vendéronnos algunha moto -a prezo de ouro- e estiveron a piques de morrer de ambición (“Arganda is a challenge”). Pero seguen tendo dominada a arte de porme o caramelo na boca para enganarme para ir.
Igual que eu medrei e mudei tamén o fixo o festival. E os seus asistentes. Hai xente desencantada que nunca volverá pisalo -e enténdoo, hai centos de motivos polos que odialos ou permanecer na simple indiferenza- e outra que aínda está en fase de descubrimento e expansión. Porque, en realidade, son moitos festivais dentro dun: o de Mordor e os influencers; o do garaxe e a Boiler Room; o do Auditori e os concertos segredos. É un equilibrio totalmente imposible que nunca vai satisfacer por igual a todos -e a balanza tende a decantarse sempre do lado que máis pasta dá-, pero nese funambulismo está o que fai especial ao festival. A súa bendición e a súa condena.
Esta é a non-crónica do que foi o meu Primavera Sound 2024.
Xoves 30 de maio: lémbraste da primeira vez?
![](https://substackcdn.com/image/fetch/w_1456,c_limit,f_auto,q_auto:good,fl_progressive:steep/https%3A%2F%2Fsubstack-post-media.s3.amazonaws.com%2Fpublic%2Fimages%2Fb6ef364a-4527-412d-aad5-139beeedf419_1920x1280.jpeg)
O primeiro concerto que vin na miña vida nun Primavera Sound foi o das Hinds en Mordor en 2018. Un grupo que non soporto e que representaron un papel acorde a esa percepción que tiña delas. Un desastre. O típico das primeiras veces. Pero así é como se aprende. Mirando con perspectiva os Clashfinder (unha web arcaica, marabillosa e necesaria) doutras edicións vexo cantas veces me equivoquei escollendo e o ben que o podería ter pasado de saber mellor o que facer. Como na vida mesma, vaia. Pero o certo é que desta vez, grazas a semanas de preparación previa, tiña bastante claro que quería ver. Ao final respeteino ben pouco, porque tamén é importante saber fluír.
En calquera caso, este ano empecei tamén cun concerto na explanada dos escenarios principais. Mujeres, a quen vin hai uns mesiños (e publiquei unha crónica na Mondo Sonoro, revista que ahora si me paga, aínda que sexa simbolicamente, debo dicir) en Compostela. Petaba bastante o sol e despois de velos a milímetros de distancia na Sónar, con luces de antro e a xente metidísima no concerto, facíase duro telos a distancia e nun escenario desmesuradamente grande para a cantidade de público -considerable aínda así- que se estaba a xuntar alí naquel momento. Pillei algúns clasicazos (‘Siento muerte’, ‘Un sentimiento importante’, ‘Tú y yo’) e paseino ben, pero decidín que era mellor idea darlle unha oportunidade á programación dalgún outro escenario.
E foi boa idea, porque o pop amable de Renaldo & Clara, á sombriña, coa delicadeza e dozura de Clara Vinyals era o condimento perfecto para esas primeiras horas da tarde. La boca aigua quedou bastante arriba na lista de mellores discos desta newsletter do ano pasado, grazas a temazos tan instantáneos coma ‘Globus’, con ese asubío tan característico, que pechou un concerto riquiño e agradable para ir collendo tono. Ademais, por algún motivo, levo con ‘Rodones’ sonando en bucle na miña cabeza dende entón.
O seguinte non saíu tan ben. E non porque Arab Strap o fixeran mal (sorprendeume a cantidade de xente que había para velos nese escenario e a esa hora), senón porque o seu son escuro e as súas letras perturbadoras e decadentes (antes onanistas e agora tamén políticas) pedían noite, olor a cerveza e un chan do que ás zapatillas lles custara despegarse. A calidade do son tampouco era unha virguería -e na ampla lista de defectos a sinalar do festival está a idea de montar un puto stand dunha marca patrocinadora preto dos escenarios que poñía música a todo volume e se sentía cando vías un concerto dende as gradas- e desloceu a aventura.
Peor foi o que pasou xusto a continuación con Mannequin Pussy. Tiña un hype tremendo co último disco, I Got Heaven, aquí comentado; e dábame algo de medo a localización escollida para o concerto: o escenario que está de par da Boiler Room. Dende que montan esa instalación o son nese curruncho do festival deixa bastante que desexar e volveu ser un drama desta vez. Marisa Dabice é unha frontwoman asoballadora -tivo competencia nese sentido nesta edición-, pero todos os excesos vocais e de actitude quedaron eclipsados por unha horrible amalgama que imposibilitaba distinguir con claridade os matices da banda. Pode que fora que o vin bastante atrás -había moitísima xente, notouse que viñan con boas reseñas en medios-, pero salvo momentos puntuais (memorable ‘Loud Bark’) a sensación foi de oportunidade desperdiciada.
Ao remate, fixen por entrar na Boiler Room para o set de Ramon Sucesso (o descubrimento random desta edición, flípame); pero era misión imposible e asumín que tocaba ir peregrinando cara a Mordor para ver en condicións os dous platos fortes da noite: Vampire Weekend (se mo contades hai seis meses no mo creo) e Pulp. Como aperitivo, uns Amyl & The Sniffers que me deixaron bastante frío, pero tamén porque estaba a varias cousas máis que a atenderlles debidamente.
Digo que non me creo o de Vampire Weekend porque toda a vida me levan dado bastante pereza. Moi ben ‘A-Punk’, que graciosa ‘Cousins’ e, xa si, que bo disco Modern Vampires of the City grazas a xoias coma ‘Unbelievers’ ou ‘Step’. Pero nunca me planteei facer un mínimo esforzo por velos e ríome bastante cos memes que o pintan como o que son: uns cayetanazos cuxas cancións consisten na súa maioría nas peripecias da súa vida como clase alta ianqui. Pero… este ano publicouse Only God Was Above Us e non me quedou máis que rendirme á evidencia, porque é un disco fantástico, do mellor do ano e da década. Cadrou ca etapa de silencio da Xanela, así que nunca haberá reseña cas miñas primeiras impresións, pero si: tíveno sonando on repeat varias semaniñas. Especialmente, cancións coma ‘Hope’, ‘Mary Boone’ e ‘Ice Cream Piano’; xusto as que decidiron deixar fóra do setlist deste Primavera. Tiñan a ocasión de meter un punto de campionato e botárona fóra. Erro non forzado. Por sorte, foi un bo concerto -son bos músicos, as melodías están logradas, simplemente son eu o que non conecto, non é defecto deles- e o tramo no que encadearon varios dos hits absolutos é dun nivel moi alto.
Estaba algo nervioso porque o día estaba a saír regular. Sacrificara ver o conscious hip hop de Billy Woods e ter que decidir entre o solape dunha lenda coma Beth Gibbons (y reina y reina y reina y guapa y guapa y guapa) con outra banda de culto coma Duster, que ahora resulta que se fixeron virais en TikTok despois de pasar sen pena nin gloria polo mundillo alternativo de finais dos 90. Todo por uns Vampire Weekend que, bueno, ben, pero que se fumaron as que máis quería escoitar en directo. O fiasco do son en Mannequin Pussy tamén me privara de ver a Dillom e xusto estou a me obsesionar co novo álbum, Por cesárea. Era o momento para que Pulp fixeran remontar a noite. E non só a levantaron. Puxérona en órbita. Un dos mellores concertos que teño vivido no Parc del Fòrum. Un dos mellores de toda a miña vida. Jarvis Cocker, barrilete cósmico.
Tiña boas referencias. Tiña expectativas. Tiña fe en que unha banda que foi capaz de sobrevivir á trituradora dos anos do britpop mantendo un certo estatus debía ter cousas que contar aínda en 2024. Pero desbordaron calquera previsión, por optimista que fose esta. Supoño que xa só botarlle unha ollada ao repertorio di bastante. Un concerto que comeza con ‘I Spy’, ‘Disco 2000’ (e a forma de introducila de Jarvis) e ‘Mis-shapes’ é unha cita ca historia. Different Class, conteino no seu momento, é un disco perfecto, redondo. Pero eu, que nunca me mergullara nas profundidades do His N' Hers (1994) e do This is Hardcore (1998) alén dos clásicos, non podo máis que marabillarme co legado que nos deixan Pulp. Ata We Love Life me parece unha despedida honrosísima cando dicir adeus a tempo é sempre o máis difícil (inserten foto de Andrés Iniesta xogando nos Emiratos).
Adeus tamén lle dixemos, con fondo pesar no corazón a Steve Mackey, antigo baixista da banda e falecido a comezos do ano pasado a causa dun cancro. Para el, e tamén na memoria doutro Steve, o omnipresente neste Primavera -escenario incluido- Steve Albini, interpretou Jarvis Cocker, só ca guitarra e uns arreglos mínimos ‘Something Changed’. Un momento emotivo que calmou a efervescencia inicial, pero abriu a porta dun tramo do concerto de verdadeira beleza. ‘Pink Glove’ e as dúas versións de ‘Weeds’, logo coronadas con ‘F.E.E.L.I.N.G.C.A.L.L.E.D.L.O.V.E’ e ‘Sorted for E's & Wizz’. A cada visita ao Different Class o espectáculo subía un chanzo máis na escaleira do inolvidable.
E, malia isto, o cénit interpretativo pode que chegara xusto despois disto: ‘This is Hardcore’, cunha performance teatral e logradísima por parte de Cocker. Hai vídeo (védeo, porfa, non o vou pedir con moitos máis), pero aínda así non alcanza a dar conta do que se nos estaba a trasladar. O dominio, o control. Jarvis era un mago sobre a platea que nos tiña a todos hipnotizado ca axuda dunha maxistral orquesta de corda. Para cando comezou a cantar “You are hardcore, you make me hard / You name the drama and I'll play the part” a atmosfera era afiada, incómoda. E foi medrando a tensión. E foi medrando o suspense. Sempre tensando o fío ata o punto exacto de estar a piques de romper e nunca facelo. Oito minutos e medio devecendo por unha resolución que non chegaba. 'Cause this is hardcore.
Resulta case incrible como un grupo pode avanzar sen titubear por ese barroquismo sonoro e, acto seguido, transitar polos vieiros do pop máis vitalista e irresistible. Porque si, Jarvis preguntou se había no público alguén que os vira na súa primeira visita a Barcelona, alá por 1995 (un fulano levantou a man e púxose a berrar, pero non houbo fact-checking). Todo unha escusa para preguntarnos se nos lembrabamos da primeira vez. ‘Do You Remember The First Time?’, outra desas cancións atemporais. Outro éxtase colectivo.
De aquí ao final o grupo foi un transatlántico á máxima velocidade de cruceiro. Xa era difícil poñer freo a ‘Babies’ e ‘Sunrise’ (cun sol artificial erguéndose dende o fondo do escenario) soando unha detrás da outra, pero, para o regreso dun breve bis (a xira chámase This Is What We Do For An Encore, tiñan que acreditar o nome que lle puxeron) quedaba toda a artillería. Aínda que retomaran primeiro pola parte emocional -que bonita e desoladora é ‘Like a Friend’ (“You are the car I never should have bought / You are the train I never should have caught / You are the cut that makes me hide my face / You are the party that makes me feel my age)- e continuaran pola vía do sensual e de que Jarvis cantara, coma sempre, horny perdido (‘Underwear’, outra marabilla, cantas cancións icónicas teñen), todos os presentes sabiamos que a despedida só podía chegar pola euforia máis absoluta.
Pola furia de clase. Polo canto da xente común. Por ‘Common People’. A canción que xa alteraba as madrugadas do Javi adolescente que, no instituto, aínda tuiteaba en castelán. Unha das cancións protagonistas deste espazo. Unha das cancións, así, grosso modo, da historia do pop. Da historia da música. Cuxas interpretacións máis míticas vin unha e outra vez en anos previos. O clímax que levaba agardando toda a noite nun retrouso feito para conquerir a eternidade.
Houbo un último bis. En exclusiva para esa pequena xoia chamada ‘Razzmatazz’, que puxo o broche a un concerto inmaculado. Escribiu Jarvis Cocker en ‘Dishes’ que comparte iniciais con Xesucristo (Jesus Christ no seu idioma, entendo). Acéptolle o rollo mesiánico despois de que me fixera levitar sobre o chan nesa noite.
É difícil que non ataque a baixona cando vés de tocar o ceo cas mans, pero o que veu a continuación de Pulp tampouco axudou. Primeiro de todo, unha Sofia Kourtesis no escenario das gradas que, malia que Madres me parece un disco apañado e ese rollo de house con tintes latinos pintaba coma unha magnífica opción para o momento, non había por onde coller. Unha sorte de verbena sen gracia nin xeito. Primeira decepción gorda. Marchei a ver comezar a The Armed no escenario contiguo á Boiler e, para sorpresa de ninguén, o do son foi outra masacre. A batería dez veces máis forte ca calquera instrumento, as voces que non se escoitaban nin en primeira fila… todo mal. Unha mágoa, porque o bolo pintaba lexendario, cos cantantes voando sobre o público dende a primeira canción e a banda tocando coma se o mundo fora terminar en calquera momento. Estaban preto de ser as tres da mañá e, despois dunha conexión aérea horrible a noite anterior e de máis de dez horas de festival, o corpo pedía tregua.
Recibiu todo o contrario, xa que decidín ver se revivía entrando no garaxe. Para quen non se ubique, no recinto do Primavera Sound hai un garaxe, propio das instalacións do Parc del Fòrum, onde montan un escenario de electrónica “alternativa” e pensada para dar zapatilla ata que prenda lume nos pés. A esa hora pinchaba Kode9, mítico dj da escena dubstep e propietario do selo de música electrónica Hyperdub, que montou unha especie de residencia no festival. O certo é que a sesión daba para resucitar a un morto, pero -contrariamente ao resto de escenarios- o son estaba tan alto que, sen tapóns para os oídos (os cales sempre levo e desta vez esquecín), era directamente doloroso permanecer moito tempo alí. A alternativa foi estomballarse para ver a Peggy Gou dende a distancia e, aínda que ‘(It Goes Like) Nanana’ foi un dos temazos do pasado ano, o seu set pareceume dun EDM bastante xenérico e nin remixear a Rosalía ou sacar a Villano Antillano para un par de temas a sacou da mediocridade.
Todo era, en definitiva, un trámite para chegar ao que me restaba por ver deste primeiro día: a sesión de A.G. Cook, responsable de PC Music (voa alto) e artífice, colaborador necesario ou axitador infiltrado en todo o novo pop da última década. Non é fácil resumir nin ponderar a influencia directa que ten tido en tantos lanzamentos de tanta xente vinculada ao seu selo (Charli XCX, Sophie, Namasenda, etc.) e tiña bastante ganas de ver o seu directo por primeira vez, máis se cabe co ben que entran os temas do último álbum, Britpop. O malo é que, para estas alturas da película, eu xa non era persoa e despois de 45 minutos -de moi boa calidade, cómpre dicir, agardo dar amañado para tomar a revancha con el canda o Mira Festival no mes de novembro- optei por marchar do festival e pillar o metro, recén aberto, de volta. Día 1 completado. Cun concerto lexendario e moitos acertos, pero tamén algún regusto agridoce.