Isto non é unha crónica: 2 de 3
Historias de disociar, de Palestina, de facer trampas ao solitario, de industry plants e de que as cousas saian ben cando menos o esperas
Vén de aquí:
Como puidestes ver no post inaugural desta pequena serie, non foron poucas cousas as que contar de cada día de festival. Evidentemente, este ritmo de actividade tamén pasa a súa factura a nivel mental -non a acuso demasiado, creo que son unha especie de ionqui da música que se alimenta de discos e concertos- e a nivel físico: esta xa si me pesa, tiña as pernas destrozadas e xa me estaba laiando na primeira noite.
Fáiseme rarísimo escribir de forma discontinua de feitos que aconteceron hai xa case dúas semanas e dos que me gustaría ter contado todo o que quero días atrás, pero os ritmos desta vez foron estes. Recupero o relato e imos aló con este segundo episodio da non-crónica deste Primavera Sound 2024.
Venres 31: nada importa
O caso é que o venres, nunha nova demostración de masoquismo, decidín subir de volta ao Parc del Fòrum cedísimo malia ter estirado ata as tantas a noite do xoves. Apurei o xantar para estar a iso das cinco vendo a Aiko el Grupo, esa banda que merece todo o bo que lles pase. Pop punk, twee pop, tontipop… poñédelle a etiqueta que queirades. Hai guitarrazos, baterías desbocadas e melodías divertidísimas sobre letras costumistas cas que sorrir ou deixar escapar unha bágoa cuquiña. Ou ambas as dúas cousas ao mesmo tempo. Non fai falta que inventen a pólvora para ser un grupo totalmente necesario. ‘Por qué no dices la verdad’ ou ‘A mí ya me iba mal de antes’ do primeiro EP. ‘Romantinski’ ou ‘Peñacastillo’ -que perla- do recente primeiro disco. Himnos xeracionais sobre dramas de instituto, amizades, romances ou, simplemente, o precario da existencia. Únicas. Morro por velas outra vez.
Deste xeito, empezaba moi ben unha xornada de festival que pintaba longa e que, a priori, resultábame ben pouco estimulante. Cando saíu o reparto por días quedei moi frío co menú deste venres. Os cabezas de cartel (Lana del Rey, The National, Disclosure) non me dicían nada, por non dicir que me aburren soberanamente. E nas letras pequenas e medianas tampouco parecía atopar nada rechamante alá por novembro.
Como o meu criterio é un baremo que indica ben pouco foi o único día do festival que colgou o cartel de sold out, grazas ao tirón de Lana. Había vídeos graciosos dos fans máis devotos dela entrando a sprint no recinto e, no momento en que superan a curva que dá inicio á recta cara a Mordor, poñendo cara de terror vendo a pateada que aínda tiñan por diante e aminorando a marcha. Pero estaban nos stories de Instagram de Marta Salicrú e caducaron, así que non volos podo ensinar. Aínda así, quero agradecerlles que regalaron memes bastante graciosos a conta de cantarlle “y guapa y guapa y guapa y reina y reina y reina” mentres ela poñía cara de non entender nada. De todas formas, Troye Sivan adiantoulle pola dereita en canto a imaxes virais e contido memético extraíble do seu concerto.
A priori, parecía que a gran explanada do festival ía ser un lugar impracticable cheo de xente rabiosa por non ceder un milímetro de espazo ata que rematase Lana del Rey, así que non me acheguei ver a Ethel Cain, que non deixa de ser unha proposta en parte similar á de Lana; pero con particulariddes. Ethel é unha muller trans que escapou da secta relixiosa na que foi criada e ten ese punto de transgresión arredor da súa figura que, no caso da megaestrela pop que actuaba horas despois, é inexistente. É máis, sen querer entrar a poñer a caer dunha burra a Lana, direi que esa romantización de segundo que modelos de parella e esa vindicación non disimulada de ser unha tradwife repélenme bastante.
Como exemplo dos modus operandi de ambas as dúas abonda con ver a posta en escena de Ethel Cain con proclamas e unha camiseta a prol de Palestina; e comparalo coa actitude de Lana del Rey en relación a este tema: firmar un manifesto de adhesión á causa israelí. A pasta é a pasta. Así é que xa puxo mil reparos antes de terminar suspendendo un concerto previsto en Tel Aviv. Ollo, que non a sinalo só a ela porque me caia mal e porque tolere ben pouco a súa música. Outros idolatrados por aquí, coma Nick Cave ou Thom Yorke e Jonny Greenwood, de Radiohead, tamén teñen o seu historial de facer a de parvo con este tema, con novos capítulos estes días.
Levaba tempo sen falar deste asunto, pero era imposible que o festival escapara del. Un evento con tantas miradas encima algo tiña que facer. Un mínimo posicionamento, canto menos. E foi iso. Un posicionamento mínimo. Ínfimo. Cobarde. Unha exposición de “artivismo” que pretendía devolver aos visitantes unha imaxe de Gaza no momento menos esperado: cando acababan de cruzar as portas de entrada ao recinto. Houbo quen me foi convencendo de que estaba ben pensado, de que as sensibilidades no norte de Europa son diferentes (diferentes como eufemismo de máis clasistas e racistas), de que ningún outro evento deste calibre fixera máis. De que era unha hostia de realidade nun momento que debía collerte ca garda baixa.
Pero a min segue a serme insuficiente. Equiparar e minimizar as desiguais vítimas dunha masacre atroz e continuada coas baixas da outra parte é cínico e cruel. Non abonda con expiar a mala conciencia dun festival que financian empresas que conniven ou colaboran activamente nese xenocidio. E si, se recaudaron un mísero céntimo cos QR que tiñan habilitados para doar a plataformas de axuda aos habitantes de Palestina xa fixeron máis do que levo eu feito protestando dende esta tribuna. Pero… é de verdade necesario banalizalo así?
Valoro o compromiso das marcas e das figuras públicas que dan un paso adiante para denunciar inxustizas dende a súa posición, pero hoxe, cando os horrores máis terribles levan desfilando diante nosa durante meses como consecuencia última dun conflito enquistado por décadas, onde está a valentía en simplemente pedir que cesen? Non debera ser o mínimo que quixera calquera ser racional? Non sería lóxico aspirar a demandar decisións e sancións que repararan ou cando menos paliaran en mínima medida o dano causado? Un simple silencio sería menos cruel que pretender crear, dende o privilexio, arte co inferno. Para poder escoitar aos paxaros primeiro teñen que deixar de zoar os avións de guerra.
Perdón. Creo que estabamos a falar da música. Pasei a finde enteira do Primavera practicando o que George Orwell chamou “doblepensar” e que agora que a el só o citan fachas -unha pena- prefiro dicir conforme á moda: disociando. Disociando do meu rol como turista, disociando de ser un asistente a un macrofestival entregado ao capitalismo, disociando de ter un sorriso na boca cando segundos antes só había morte e destrucción nas noticias da pantalla do meu móbil. Que complexo é descifrar o noso propio comportamento no mundo moderno. Ou polo menos procurarlle un sentido máis ca o de ser unha contradición con patas.
Enganchando co anterior: non fun ver a Ethel Cain. Quedei gardando sitio, primeiro dende a distancia e, dende moito antes do que me tería gustado, bastante de cerca, para ver a The Last Dinner Party. Non as tiña fichadas ata hai non demasiado, pero teñen a canción que máis escoitei no que vai de 2024: a perfecta ‘Nothing Matters’. Nestes meses deume tempo a descubrir que cargan con acusacións de ser industry plants (cádrame, porque aínda que o éxito poida ser merecido é desmesurado para un grupo que se supón que parte da nada) e de ser un pelín insoportables por declaracións un tanto petardas. Non sei o que opinan do que está a acontecer en Palestina e pode que sexa mellor non preguntarmo.
En calquera caso, o meu ruxerruxe con elas foi medrando nos meses previos ao festival e, para cando me plantei alí, xa eran un dos atractivos máis fortes do cartel deste ano. Quería saber que pasaba con este grupo chamado a ser the next big thing. E ten pinta de que van conseguir ser todo o que se propoñan. Polo menos mentres Abigail Morris teña esa capacidade para embruxar dende o escenario. Danzarina, rococó, virtuosa. A líder in pectore dunha banda que trenza conexións entre clásicos do glam rock (cantos punteos de guitarra que lembran a Queen e resulta ser que a guitarrista tocou nunha banda tributo a eles), as girl bands e propostas de pop barroco. Un combinado de difícil maridaxe, pero que brindou un dos mellores concertos desta edición. É realmente digno de ver como Abigail domina a escena mentres se van sucedendo as cancións: algunhas mellores, outras non tanto, a súa discografía de momento é pequenísima por moito que adiantaran futuros temas no directo. Se todas as industry plants o fan tan ben coma eles que abran os invernaderos que fagan falta. Porque The Last Dinner Party van ser un dos recordos máis gratos desta edición do Primavera.
Quen dende logo están ben lonxe desta acusación son Yo La Tengo. O trío de Hoboken levan nas marxes da industria dende o comezo da súa existencia, sempre creando nunha discografía case inabarcable con publicacións ao longo das últimas catro décadas. Fíxome moita ilusión poder velos o verán pasado no Paredes de Coura despois de varios intentos previos fallidos. E tiña dúbidas de repetir en Barcelona polo solape criminal co concerto de Chelsea Wolfe (das contas pendentes máis importantes que traio desta edición) no Auditori. Ao final dinlles a oportunidade, por comodidade e porque non teño claro cantas veces máis vou poder ter a opción de velos, e pagou a pena.
This Stupid World é o seu último álbum, do ano pasado (conforme pasa o tempo arrepíntome máis de deixalo tan abaixo no top), e mira á altura dos ollos a calquera outro disco da época dourada da banda -o que foron os 90 en Yo La Tengo, mimadriña-. Así é que acapara boa parte do seu setlist. ‘Sinatra Drive Breakdown’, ‘Fallout’ ou ‘Aselestine’ son cancións que non desentonan ao lado de tótems do rock alternativo coma ‘Autumn Sweater’ ou ‘Tom Courtenay’. Para a despedida, un regalo similar ao do pasado verán en Portugal: unha canción proxectada ata o infinito nunha suite instrumental vibrante e ruídosa. Se en Paredes de Coura foi ‘Pass the Hatchet, I Think I'm Goodkind’; aquí o regalo foi ‘Blue Line Swinger’, estirada por máis de quince minutos. Ira Kaplan, tkm.
Era máis que visto que ía suceder, pero alegroume ver que no Primavera seguen coa tradición esta de dar os premios Can't Do Without You a artistas cunha especial vinculación co festival e que desta vez lles caera un aos integrantes de Yo La Tengo. Penso que representan á perfección o que este festival quere (non sempre, pero si gran parte do tempo) ser e o que moitos dos que imos queremos que faga por seguir sendo. A nómina dos escollidos este ano di bastante: Pulp, Charli XCX, Bikini Kill, Yo La Tengo, Beth Gibbons.
Para os Yo La Tengo a cita de Barcelona tamén é unha especial. Demóstrano vindo con certa frecuencia e amosando unha implicación notable coa programación. Tanto poden tocar o martes previo ao festival en sala cun concerto especial só de versións doutros grupos como se deixan ver polo recinto adiante indo coma público aos concertos (neste caso o de Lambchop no Auditori). Agradécese sentir que, malia o circo que é o mundo dos festivais hoxe en día, hai espazo para compartir o amor pola música, por facer destas xuntanzas ocasións especiais.
Tamén hai quen se vale disto para arrimar a sardiña á súa brasa. A James McNew, baixista de Yo La Tengo, pareceulle boa idea aproveitar a súa estancia en Barcelona para facer un miniconcerto acústico e íntimo nunha tenda de discos da cidade -si, aínda existen eses negocios, ver para crer-. O xesto é moi chulo e, como non podía ser doutra forma, vén por parte de membros (Ira e Georgia andaban tamén por alí) dunha banda que ten o ceo gañado. Pero o tuit de Nando Cruz, que na súa particular cruzada antifestivais ten máis razón ca un santo en moitas cousas (o cal non lle exime de cargar cunha devorada de personaxe importante), é bastante mesquiño e ruín.
Nese plebiscito maniqueo que plantea a diario (festivais: si ou non) hai unha omisión deliberada de miles de factores que inflúen en como se configura a industria musical hoxe en día. E, tal e como pode ser unha excelente ferramenta de promoción -vaille ben co libro, penso, con esa pose presuntamente incómoda-, de boa praxe xornalística ten bastante pouco. Alá cada quen cas súas conciencias e cas súas formas de pagar as facturas, pero non sei se usar a Yo La Tengo como ariete contra o festival no que están encantados de vir tocar é a xogada mestra de xadrez en sete dimensións que quere debuxar. (Dito isto: é necesario que haxa quen denuncie os excesos dos festivais, só pido un pouco máis de rigor e menos sectarismo. Bicos)
Volvo ao rego. Levaba tres concertos brillantes nun venres de cero expectativas, unha boa noticia que non facía presaxiar que o mellor do día estivera por chegar. Este tuit de Víctor Trapero (non sei se xa é máis influencer musical ca xornalista, pero valóroo moito igualmete) foi o empurrón que precisaba para decidirme a ir dunha vez por todas -cinco edicións tardei- ao Auditori nunha tarde de Primavera Sound. Pensaba que o acceso ao recinto era máis latoso -non se tarda nin cinco minutos salvo que haxa cola-, co cal sentinme bastante imbécil cando descubrín a facilidade coa que puiden pillar butaca para un concerto, o de Jessica Pratt, que ás veces aínda penso que foi un soño.
Porque, como escribiu Víctor, foi toda unha sorte de viaxe temporal. Dalgún xeito, esa diminuta presencia dende o escenario, armada só cunha guitarra acústica e unha banda de acompañamento oculta entre os xogos de luces, fixo que todos os que alí estabamos nos teletransportaramos cincuenta ou sesenta anos atrás no tempo. A golpe de folk con tintes de psicodelia, por momentos de clasicismo, con arrebatos de bossa nova. Un recital sustentado nunha voz que parece que ficou crioxenizada durante décadas para rescatala no momento presente. Teño aínda a medio dixerir -escoiteino na voráxine das semanas previas ao festival e non puiden volver todo o que quixera a el- o disco de Here in the Pitch, pero pódovos asegurar igualmente que é marabilloso.
Supoño que o factor sorpresa xoga un papel importante na miña percepción deste concerto. Pasar de estar ao sol, con miles de persoas arredor nunha explanada de cemento a meterte nun auditorio na escuridade, nun ambiente case íntimo, marca bastante como recibín as cancións de Jessica Pratt. Coma unha aperta cando necesitas mimos, coma un bico antes de durmir, coma un sorriso antes de colgar unha videochamada. A música é unha linguaxe universal que completa os ocos cando as palabras son insuficientes.
Despois de algo tan delicado volvía ser fácil que se torcera o rumbo e fora todo en caída libre ata a hora de marchar, coma a noite anterior, pero a providencia quixo rescatarme das miñas malas decisións. Desenvolvín, sen saber moi ben por que, porque nunca o escoitara antes de velo no cartel, un hype estrano en torno a Jai Paul. Petoume bastante forte hai uns meses co disco de Mk.gee e, cando me puxen con este señor, descubrín que facía o mesmo, pero mellor e dez anos antes. Pop de texturas crebadas, glitches, xogos imposibles cas voces. Unha proposta que, gravada, funciona ben, pero non é fácil de trasladar ao directo con precisión. Supoño que a historia do disco maldito, que se filtrou e nunca puido ver a luz de forma adecuada, alimentaba esa lenda de artista especial capaz de entregar xoias prematuras coma ‘BTSTU’ ou ‘Jasmine’.
Non cheguei a darlle a oportunidade de convencerme. Entre que saíu tardísimo ao escenario -supoño que estirou todo o posible a hora do concerto para facer tempo a que rematar Lana del Rey e rascar espectadores- e que nas primeiras cancións me vin forísima (non sonaba ben, non lle prestaba o formato con banda e os temas sabían insípidos, sen alma) sentencieino pronto. Por fin un fallo no itinerario do venres. A fuxida non me levou moi lonxe: uns centos de metros ata o escenario Steve Albini a ver a Hannah Diamond. Éxito.
Se viña dun concerto de pop con ínfulas aquí atopei un concerto de POP. Con maiúsculas (e co prefixo hyper- diante tamén). Un espectáculo do que Danny L Harle estaría orgulloso. Encadeando temazo tras temazo -vaia arsenal ten (‘Make Believe’, ‘Perfect Picture’, ‘Fade Away’, non era nin consciente ata que empezou a disparar ca frecuencia dunha ametralladora- sobre bases cas que bailar ata a fin do mundo. Se o Primavera Sound 2024 foi o velorio de PC Music o finado pode estar contento porque se lle despediu como lle tería gustado. Cunha festa á altura. A aparición de Namasenda para un par de colabos, xa cando o concerto estaba nun punto álxido, foi o colofón dun show, a representación máis vívida dese eslogan de Nobody is Normal, despedido dende a cúspide: ‘Concrete Angel’ e ‘No FX’ cos BPM proxectados cara ao infinito.
Xa tiña a noite completa e non sabía ben que facer. Pululei polo festival buscando algún reclamo que me convencera -Tirzah ao lado da Boiler non era apetecible polo mil veces comentado drama do son- e acabei peregrinando ata a Mordor para facer algo que non entraba nos meus plans: ver un anaco de The National. Aínda que teño varios discos seus en boa estima (e algunha canción deles é das da banda sonora da miña vida), son un grupo que, sendo sincero, me dá bastante preguiza. Porque a fórmula de rock sobrio, intensito e de crescendo emocional está bastante esgotada e porque teñen unha base de fans (en medios, sobre todo no grupo Prisa) cunha densidade superior á do chumbo. Hai máis grupos de guitarras no mundo, en serio.
Bueno, o caso é que, para cando cheguei, estaban empezando a tocar ‘Bloodbuzz Ohio’. E case mexo enriba, a verdade, porque é un tema que me flipa. A continuación, ‘The System Only Dreams In Total Darkness’ (un saúdo aos fifes desta newsletter que chegaran ata aquí). Estaba a piques de comer as miñas palabras porque, aínda que sabía teñen un directo potente e que Matt Berninger -cando aínda se lambe- é un frontman boísimo, non pensaba que me foran convencer tanto. Pero, sen ser culpa súa, nin miña, pronto apareceu a monotonía.
Deume tempo a vivir unha pedida de man xusto ao meu carón -salientable o fácil que foi avanzar cara ás primeiras filas, notouse que unha vez rematada Lana non había chicha por Mordor para ese público- ca interpretación de ‘I Need My Girl’ (a canción é un pouco moñas, pero aquí sempre estamos a favor de que triunfe o amor e víase á parella moi namorada). Aínda así, tan axiña como levantaron o pé do acelerador dos temazos o concerto foi perdendo forza e desinflándose. Os trucos de Berninger son efectistas e a guitarra de Aaron Dessner soa máis contundente e afiada en directo, mais non me foi suficiente. Marchei sen ver clasicazos coma ‘Fake Empire’, ‘Mr. November’ ou ‘Terrible Love’, pero o seu día era o mércores en Razzmatazz e non puiden estar. Cadrou así. Nin tan mal, en calquera caso.
Co que non contaba atoparme nese momento -pasada a unha da mañá- era cun concerto sorpresa de Armand Hammer (o dúo formado por Billy Woods, do que xa falei na primeira parte desta non-crónica, e E L U C I D; dous nomes destacados do hip hop underground en Nova York). Nun dos escenarios máis minúsculos do festival, sen que ninguén o contara e co propio dúo vendendo os seus vinilos -que descubrín que se venden por Internet de segunda man por varios centos de dólares- ao remate. Molou a experiencia porque alí dentro -había aforo reducido e controlado- eramos catro gatos e estabamos a unha distancia dos dous MC ridícula, a escasos centímetros facendo unha roda en torno a eles. Creo (non teño unha postura firme) que me gusta máis Woods en solitario que neste formato dúo, pero a experiencia -problemas cas bases incluido- foi fantástica malia durar apenas uns vinte minutos. Outro deses detalles de calidade marca da casa.
O certo é que din ca movida esta de Armand Hammer de camiño a ver a Brutus. Unha banda belga de post-hardcore/post-metal (non me queda moi claro cal é cal) que encaixa entre pouco e nada na confección dos últimos carteis do Primavera, nos que a presenza de guitarras pesadas cotiza á baixa, malia que aínda haxa unha pequena cota para os que nos prestan estas movidas (o xoves estaba o black metal de Wiegedood, pero non tiña eu o corpo para ritos satánicos). Agradécese que se manteña, porque foi unha exhibición total de potencia e cualidades. Sempre me fascinan os cantantes, coma Ollie, de Squid, que son capaces de cantar mentres tocan a batería. Stefanie Mannaerts, a percusionista de Brutus, faino ademais presumindo dunha voz prodixiosa á vez que lle carga tremendas hostias ás caixas e os pratos. Hipnótico vela. O solape con Armand Hammer privoume de ver os primeiros temas, pero o resto do concerto foi simplemente inapelable. O día que en El País descubran que hai máis grupos de guitarras ca The National supoño que darán a turra ad infinitum con eles.
Dixen que o venres era o día que menos me convencía, verdade? Pois mentres alimentaba ao Javi guitarrero co concerto de Brutus estaba Barry Can't Swim facendo queimar zapatilla a base de samples de Baiuca (e cun montón de temas propios, pero quero varrer para a casa). E faltaban Mount Kimbie en formato banda despois de abanderar o post-dubstep. E Mica Levi perturbando cabezas coma cas bandas sonoras de The Zone of Interest ou Under The Skin no garaxe. Ou a festa do neoperreo de Arca e un novo capítulo de pop deconstruído con Sega Bodega. Demasiados estímulos, mesmo cando un non o espera.
A estes dous últimos si os vin. De feito, pouco máis e téñennos que sacar con escoba do Parc del Fòrum, pero chegado certo punto da noite tiña a cabeza saturada de música -din o día por bo con Jessica Pratt, todo o resto foi benvido, pero era imposible deixar xa o listón máis alto- e non prestei a atención suficiente para emitir un comentario válido. Como mostra: o sábado ao erguerme vin que aparecera Eartheater (outra das cousas que me jode ter perdido nesta edición) a cantar varios temas con Sega Bodega ou que pecharan o concerto con cánticos e unha bandeira palestina no escenario. Dicíano Thalía e Natti Natasha: “Y si no me acuerdo, no pasó. Eso no pasó”. Veña, pecho, que xa só queda un día máis e quito de enriba esta non-crónica sen fin.