2024 en 50 discos (I)
Outro ano que me meto neste lío sen que ninguén me mande
2024 en 50 discos:
Imaxino que a xente que leva xa un tempo subscrita a esta newsletter sabe de que vai isto. Para os que non: cada ano decido meterme motu proprio na fantástica aventura de intentar recopilar e xerarquizar o máis destacado da música que escoito ao longo dos doce (decembro daquela maneira, pero doce) meses do ano. O ano pasado, coma non podía ser doutra forma, gañou Grande Amore e reseñei xunta do II outros corenta e nove discos. Foi un traballo que me deixou o cerebro derretido durante meses e non estivo lonxe de sacarme para sempre a gana de publicar aquí. Como non teño filtro ningún, volvo ao rego este ano para aportar o meu gran de area ao insubstancial debate de se fulano de tal merece o número 19 ou se está ben no 32.
Quero dicir que o de ordenar os discos que aparecen é máis un exercicio para min, que me obriga a pensar e a poñer en valor que pouso me deixou cada un, ca unha clasificación estrita e irrebatible. En 2023, por exemplo, non metín o Dogsbody de Model/Actriz e a día de hoxe é unha das miñas gravacións favoritas do pasado ano. Todo é efémero, todo é volátil e, aínda que intento presentar isto coa máxima fidelidade aos meus gustos e pensamentos, non podo máis que achegar unha instantánea do que agora, decembro de 2024, pasa pola miña cabeza, sen saber como vai evolucionar. Hai discos que non escoitei, historias que non vivín e gustos que non adquirín. De como progrese esta viaxe xa irei dando conta nos vindeiros tempos. Toca volver ao que nos atinxe dende hoxe.
Para esta edición do top anual da Xanela decidín incorporar un par de novidades, pensadas sobre todo por se axudan a entrar neste aluvión de discos e comentarios musicais a xente á que lle poidan ser máis alleos os álbumes escollidos. O ano pasado facía unha exposición do que representaba cada disco e recomendaba unha canción pola que entrar nel (a miña favorita, algunha da que quedara prendado, que gardara unha historia persoal, o single máis evidente, etc.). Desta vez, por se é útil, vai ir a maiores algo de información sobre cada lanzamento en canto ao xénero musical aproximado no que se circunscribe e referencias similares (no sonoro ou no espiritual) para ter algo de idea de se paga a pena darlle a proba. E, por se fora pouco, tamén decidín inventar un monoculómetro para medir como de “accesibles” poden ser algún dos discos reseñados. Non porque os discos máis crípticos ou de nichos sexan mellores ca outros máis inmediatos ou populares, senón para que ninguén leve unha sorpresa desagradable ao primeiro intento de mergullarse nalgún dos discos e saia correndo ao atopar voces guturales ou movidas polo estilo.
Dous últimos engadidos e xa non me extendo máis antes de pórme ca lista. Como lle vou dar algo (un mínimo) de bombo a estas publicacións no Bluesky (creo que non cheguei a contalo, pero deixei definitivamente Twitter hai dous meses e agora só posteo alí), deixo este enlace á miña conta porque a idea é aportar algo de contido musical a maiores que xustifique o spam que lle caerá á pobre xente que me segue. Tamén vai haber unha lista de Spotify cun tema destacado de cada álbum e, ademais dos cincuenta discos que se van reseñar aquí, entrarán outros cincuenta que me pareceron dignos de mención. Para quen guste:
50. High on Fire - Cometh the Storm
Monóculo: 🧐🧐🧐🧐 (4/5)
Xénero: Sludge metal
Para quen lle guste: Sleep, Mastodon, o pan de onte, o culto ao señor Matt Pike.
Paseino fatal para pechar esta lista. Quédanme un cento de discos interesantes fóra, dos que tería cousas que dicir e que me gustaría destacar, pero xa é unha auténtica matanza escribir sobre cincuenta (voume arrepentir, seino, cando se publica isto só teño os dez primeiros escritos, por moito que xa saiba cales van ser os outros corenta e a orde). Pero con algún había que pechar. E non podía quedar fóra High on Fire. Non podía facer esta lista sen darlle a Matt Pike o espazo que merece. Na pelexa de última hora ganou con autoridade aos Chat Pile por ser o disco de sludge metal que pechara un top no que volven as greñas, as guitarras salvaxes e a furia desmedida. Tamén hai pop, tranquilos todos, pero como ía quedar fora da lista unha figura lendaria destas músicas nos últimos trinta anos? Con Cometh the Storm retornan máis dun lustro despois do último traballo uns High on Fire que seguen a moverse polos carreiros habituais, mais é imposible non renderse a uns riffs de guitarra así de contundentes. En preto da hora que dura o álbum dalles ata tempo de poñerse a xogar con instrumentos anatolios en ‘Karanlık yol’. Por se aínda facía falta inventar algo novo. Un disco bárbaro, en moitos sentidos.
Unha canción: ‘Trismegistus’. Unha combinación de técnica, agresividade, velocidade e furia que roza o absurdo do boa que é. Triunfo total e absoluto coa receta habitual de letras mitolóxicas e batallas divinas.
49. Pedro de Dios & Antonio Fernández - Cantes malditos
Monóculo: 🧐🧐🧐🧐 (4/5)
Xénero: Novo flamenco.
Para quen lle guste: Exquirla. O Omega. Convertir o deserto de Tabernas no delta do Mississippi.
Vaia por diante que son un completo ignorante do mundo do flamenco (e doutros tantos, pero deste especialmente). Non distingo os paos, non sei nada da orixe dos mesmos, non son capaz de seguir un compás cas palmas. É máis, é tal o alleo que me resulta que pode que o primeiro disco de “flamenco” que escoitara enteiro fora de Rosalía, aquel Los Ángeles xunto a Refree que, todo sexa dito, me abriu bastantes portas dentro do xénero (e levaba unha versión de ‘La hija de Juan Simón’ que tamén vén, doutro xeito, neste disco aquí comentado). A día de hoxe fun collendo algunha referencia máis (gústame moito o que fai Israel Fernández, por exemplo) e, aínda que non o entendo, quedo bastante cautivado e fun aprendendo que, en realidade, a única norma que importa é que non hai case normas. Foi o que me pasou con esta mestura -a mellor forma de ir derrubando barreiras- entre blues e novo flamenco que propoñen os Cantes Malditos de Antonio Fernández acompañados pola guitarra de Pedro de Dios, parte dos algo esquecidos Guadalupe Plata. Abráiame o xeito de cantar de Antonio e flípame máis aínda como o sublima unha guitarra crúa, árida, que semella arrastrarse para facer voar as cancións. Unha instrumentación austera que viste da mellor forma posible un auténtico prodixio de interpretación. Blues e flamenco son diferentes linguaxes, pero con moitos elementos en común. Estes Cantes malditos atrévense a facelos dialogar e o resultado é espectacular.
Unha canción: ‘La Zambra’. Oito minutos que abren o disco e sentan as claves de todo o que está por vir. Todo o que importa (o bo, malo non hai) queda xa demostrado. As ráfagas de electricidade zoando para levar lonxe os queixidos. Hai moitos mundos aínda por explorar.
48. twikipedia - for the rest of your life
Monóculo: 🧐🧐🧐 (3/5)
Xénero: Shoegaze, un pouco de pop, algo de trap e ruído lo-fi. Difícil de clasificar. Pasan moitas cousas.
Para quen lle guste: Parannoul. As partes boas de globalización. A música mal gravada e ben sentida. As builds para poder usar todos os ítems dun soulslike.
Todos os que nalgún momento nos puxemos diante da música de Parannoul quedamos bastante atrapados por ela. Un chaval surcoreano que, dende a súa habitación e con ferramentas de composición dixitais, entregou -case a ritmo de disco por ano- algúns dos traballos máis chamativos dos últimos tempos. É a el a quen twikipedia, no seu Bandcamp, lle agradece terlle amosado que existen posibilidades creativas infinitas. Un rapaz de vinte anos, natural do Rio de Janeiro, que pasou de facer trap a aventurarse neste for the rest of your life a experimentar con novos sons, moi na liña do que fai, nas súas antípodas, o músico coreano. Por toda a gravación flota ese espírito DIY, de instrumentos sacados de samples dixitais (agás a súa guitarra acústica) que non soan como se supón que debían soar ou todo o ben que poderían. Pero o resultado é terriblemente adictivo e rebosa personalidade. Que pode vir despois disto? Nin el mesmo o sabe:
For those who want to know what's next after this, I don't know. Maybe I'll rap again. Maybe I'll make another rock album, this time using my real guitars. Maybe i'll make folk. Honestly, I just want to one day be able to listen to whatever that ends up being and think "this is pretty good". Thank you for sticking with me throughout all my weird musical changes. Thank you for listening.
Unha canción: ‘figure me out’. Penso que exemplifica ben a ensalada sonora deste álbum. Unha canción que podería ser, á vez, midwest emo ou indie rock dos primeiros anos deste século e que, pasada por un tamiz dixital e procesada, muta ata acabar convertida nalgo totalmente diferente (ou non). De todos xeitos, quedar cunha soa é mirar ao dedo e non á Lúa, porque todo o disco xoga constantemente a mover marcos e probar saltos con triple tirabuzón. Que case sempre crava.
47. Brown Horse - Reservoir
Monóculo: 🧐 (1/5)
Xénero: Alt-country / Americana
Para quen lle guste: Neil Young, os paseos pola natureza, conducir coas ventanillas baixadas no verán e con paisaxes bonitas arredor.
Non pensei que 2024 fora ser o ano do alt-country. Menos aínda que un dos discos que máis me gustarían deste xénero ía vir de mans dun grupo británico. Dende Norwich, no Reino Unido, Brown Horse entregan este Reservoir deudor do son de tótems coma Neil Young. Unha comparativa que proxecta unha sombra xigantesca, pero que non anula as virtudes dun álbum fantástico. A voz de Patrick Turner brilla por riba de slide guitars, banjos e máis elementos característicos das músicas de raíz norteamericanas. Quedaron ás portas desta lista traballos magníficos coma o de Christopher Owens, o de Gillian Welch & David Rawlings, o de Waxahatchee ou, sobre todo, o de Bonny Light Horseman (que pena me dá termo cargado). Aínda vai haber algún máis subindo nesta clasificación que dea conta do gran volume e, sobre todo, da calidade do editado no campo do alt-country nun exercicio que acredita que é un dos xéneros máis en boga na actualidade. Aquí quedan cancións coma ‘Stealing Horses’, ‘Bloodstain’ ou ‘Paul Gilley’ para xustificalo.
Unha canción: ‘Everlasting’. Dentro de que todo Reservoir está cortado polo mesmo patrón, cadroume de quedar pillado con esta canción. Un tema bonito, da vertente máis melancólica do disco e perfecto para achegarse a el.
46. Spiral XP - I Wish I Was a Rat
Monóculo: 🧐 (1/5)
Xénero: Rock alternativo cun chisco de shoegaze e un moito de ruído.
Para quen lle guste: My Bloody Valentine, Sonic Youth, o college rock, a costa do Pacífico sen o sol de California.
Max Keyes é a alma mater de Spiral XP. Un músico de Seattle que, despois dalgún que outro experimento en solitario, entregou estes meses o seu primeiro traballo con esta nova banda. Non sempre a nosa procedencia conta gran cousa sobre nós, pero neste caso revela a maior parte do pastel. Keyes bebe das correntes do rock alternativo, especialmente daquel procedente deste curruncho do noroeste norteamericano, para facturar un disco que, sen inventar nada, resulta ben divertido. Raca-raca de guitarras, coros, moitos sons que se superpoñen uns cos outros. A esencia do college rock máis clásico está destilada neste I Wish I Was a Rat, que tamén se aventura nos terreos do shoegaze e, en menor medida, no grunge ou mesmo momentaneamente no trip hop (‘Cruel World’). Fáiseme un pouco longo para rematalo sempre que o poño, pero non por iso desfruto menos dunha ducia de cancións acerca das desventuras da vida nos vinte e tantos (club que abandonei este ano, por desgraza) en medio do capitalismo tardío. Se existe a miña zona de confort musical é algo semellante a este álbum: entre a velocidade de ‘Tonight’ e a pausa de ‘Not Afraid’.
Unha canción: ‘Horse Money’. Pode que o tema que explora de forma máis obvia a cuestión central do disco: a influencia dun sistema produtivista nas nosas vidas, a supeditación do pracer e da felicidade ás lóxicas de mercado. Unha premisa que se ataca a base de guitarrazos. Sempre a favor.
45. Sal del Coche - Ciudad de polvo
Monóculo: 🧐🧐🧐 (3/5)
Xénero: Art-punk en clave vasca e mil historias máis.
Para quen lle guste: Squid, o club de lectura de Slint, estar no sitio correcto no momento adecuado.
Primeiro tiro na diana de Humo Internacional. Non vai ser o último deste top. Seguramente o selo estatal de referencia en canto a editar discos que saian fóra do molde, que se atrevan a pisar novos territorios e a expandir fronteiras. Sal del Coche son tres chavales vascos que debutan con este Ciudad de polvo que denota moitas horas de asistencia ao club de lectura de Slint. Arroutadas art-punk, furia, delirios (e virtuosismo) instrumentais. Total liberdade creativa para mesturar xéneros e probar cousas novas. Seguramente son o grupo que Alcatraz Norte soñan con ser nalgún momento. Tanto chegan con electrónica coa que dar zapatilla (‘Ciudad de polvo’, ‘Máquina de humo’) coma baixan as revolucións (‘Hernani 3’). Un torrente creativo do que agardo que sigan a manar cousas tan estimulantes no futuro porque había ben tempo que non daba con nada tan refrescante.
Unha canción: ‘Año 2000’. Año 0 del imperio. Por momentos podería ser un tema de Squid. Non se me ocorren moitos piropos mellores para un grupo que está comezando. Nin para un que leve trinta mil anos en activo. Momentos de saxoneta, voces histriónicas, mensaxes sociais, centos de cousas sucedendo á vez. Temazo absoluto. Das mellores cancións do ano.
“Veo desde aquí el derribo. Dime que está controlado”
44. Porridge Radio - Clouds In The Sky They Will Always Be There For Me
Monóculo: 🧐 (1/5)
Xénero: I can do it with a broken heart.
Para quen lle guste: Adrianne Lenker cando enchufa a guitarra eléctrica, as cancións boas de Snail Mail, xestionar regulinchi a perda.
Nestas semanas de resumos do ano, vin compartida en mil sitios a canción de ‘I Can Do It With a Broken Heart’, de Taylor Swift. Así foi como fixo Dana Margolin, a mente creativa detrás das composicións de Porridge Radio, o novo Clouds In The Sky They Will Always Be There For Me. Non tirando de pop inane e manido, non. Si escribindo dende o desamor, a ruptura, a perda e o non ser capaz de afrontar nada do que sucede. Queda patente dende un inicio coa desgarradora ‘Anybody’ (And I will run until I can reach you / And I will run until I can leave you / And I ran and I screamed and I sobbed and I fell / Trying to find the real sizе of myself). Todos (estou proxectando, pido desculpas) tivemos ese momento de non querer coñecer a ninguén máis, de caer nun pozo moi fondo, tanto que non se albiscaba a saída. E máis ou menos vaise volvendo a flote.
A banda de Brighton traballou cun dos produtores de Big Thief na gravación dun disco que, lonxe da música de raíz dos norteamericanos, si comparte coa banda das cancións nas que quedar a vivir a simbiose entre ruído e catarse emocional. Sen o talento supremo de Adrianne Lenker aquí os temas camiñan cara a un indie rock clásico, que non inventa nada, pero tampouco o precisa. Válese da forza das interpretacións crebadas de Margolin para sacar adiante un álbum precioso, ao que volver na procura dun refuxio cando o vento sopre de cara. Así o acreditan temas coma ‘God of Everything Else’ (Been trying to forgive myself / For wishing I was somebody else / For wanting you to love me back / But it's worse than that / A year wishing I was somebody else / You always said that I'm too intense / It's not that I'm too much / You just don't have the guts) ou ‘Sleeptalker’. E si, abusa do recurso de quedar a capella para logo volver sacudir a base de guitarrazos, pero ben está o que ben funciona.
Unha canción: ‘Sick Of The Blues’. O periplo por Clouds In The Sky They Will Always Be There For Me lévanos, de forma consciente ou involuntaria, polas cinco fases do dó. A propia autora pasou por unha fase de bloqueo creativo posterior a unha ruptura e quedou plasmado nun álbum que vai da negación á ira, da negociación á depresión. Finalmente chega a aceptación: “I'm sick of the blues / I'm in love with my life again”. Así abre o tema que pecha o percorrido polo disco. O colofón dunha viaxe que, por a ou por b, a todos nos resulta familiar. E unha canción para o recordo, dunha voz esgazada de tanto padecer.
43. Mannequin Pussy - I Got Heaven
Monóculo: 🧐🧐 (2/5)
Xénero: Punk rock.
Para quen lle guste: Unha actualización de hardware das Sleater-Kinney, as siglas Q+, tomar caramelos para a gorxa á volta dun festival.
A principios de ano pensaba que este disco ía estar arribísima nesta lista. Co paso dos meses foi perdendo algo de forza, pero mantívose o suficiente como para gardar un sitio nunha posición máis que digna. Mannequin Pussy foron para min unha das sorpresas deste 2024. Quedoume a pena de verlles un concerto deslucidísimo polas interferencias de son da Boiler Room no Primavera (morte a esa ubicación), pero I Got Heaven foi un dos discos que máis me acompañou nestes meses. Ás veces punk máis desenfreado (‘OK? OK! OK? OK!’, ‘Aching’), outras rock alternativo máis comedido (‘Nothing Like’, ‘Sometimes’); pero sempre coa voz de Marisa Dabice á fronte pivotando en torno a historias de desexo, rexeitamento e non encaixar nos moldes da sociedade. Está bastante ben esta entrevista en Pitchfork para afondar nos contidos do álbum (usar o sexo como escapismo é un bo resumo), pero mellor está escoitalo.
Unha canción: ‘Loud Bark’. En realidade debería meter dúas, porque ‘Split Me Open’ e esas partes tan coreables sempre me pareceron un peche espléndido para o disco, pero non podía negarlle este espazo ao segundo corte de I Got Heaven. Canta Dabice que: “I'm a waste of a woman / But I taste like success / I keep all of my sugars where I know you like it best”. Unha interpretación vocal abrumadora nun tema que madra en torno a ese mantra de “I am a loud bark / Deep bite”.
42. Viuda - Provinciana
Monóculo: 🧐🧐 (2/5)
Xénero: Rock gótico, synthpunk.
Para quen lle guste: Echo and The Bunnymen, Sisters of Mercy, Rodrigo Cuevas.
Debut en larga duración das asturianas Viuda. Provinciana é un disco que recolle a herdanza previa do EP homónimo de 2021 e, aínda que deixa de lado as castañolas (agás, por sorte, en ‘Aceralia’), segue a explorar os camiños nos que se hibridan o folclore co rock de tintes góticos e a agresividade dos sintetizadores do post-punk. Son apenas vintecinco minutos de cancións repletas de paisaxes posindustriais, denuncias da depredación turística e aproximacións a unha identidade marcada por chemineas, minas e carbón. Un tempo escaso no que se tecen densas atmosferas de escuridade, humidade e fume tanxibles ao longo de todo o álbum. “La idea es retratar cómo en Asturias, primero con la industria y luego con el turismo, nos dejamos morir para poder sobrevivir. Cómo nuestra supervivencia nos mata a nosotros mismos”, contaba Sara Rego, baixista e responsable dos deseños de Provinciana, nunha entrevista co propio selo que as edita, Humo Internacional (outra vez que aparecen e vai só un post). Letras e son van da man nun disco que mesmo inclúe baterías gravadas dentro dun hórreo e que acrecentan esa sensación opresiva que flota en torno a unhas cancións poderosas, cheas de nervio e de autenticidade.
Unha canción: ‘Cigarreres’. Un fragmento de audio, con marcado sotaque asturiano, narrando a historia da fábrica tabacalera de Xixón introduce un tema que, coma todo o disco, explora a historia industrial do Principado e, desta vez, faino dende unha perspectiva reivindicativa en clave de xénero. Unha factoría na que só traballaban mulleres. Ubicada en pleno corazón de Cimadevilla, na zona vella da cidade. Lugar para pioneiras do movemento obreiro e da acción polos dereitos femininos. Pechada co cambio de milenio en medio dunha reconversión dos espazos urbanos. A interpretación de Marta Candás fai que chegue con máis forza se cabe a mensaxe que manda.
41. Yoo Doo Right - From the Heights of Our Pastureland
Mónoculo: 🧐🧐🧐🧐 (4/5)
Xénero: Post-rock.
Para quen lle guste: Godspeed You! Black Emperor, as cancións que melloran a partir dos nove minutos de duración, as distopías.
Este 2024 foi un ano fantástico para o post-rock. Ao regreso duns dos máis grandes deste xénero (os Godspeed You! Black Emperor, que deixaron un disco máis que notable e que quedou a nadiña de entrar nesta lista), cómpre sumarlle outros lanzamentos moi reseñables coma o de Pijn, o dos xaponeses MONO ou a sorpresaza que foi o A Lonely Sinner do brasileiro samlrc. O primeiro disco, porque vai haber algún que outro máis, deste corte que se cola no top da Xanela é o de Yoo Doo Right. Unha banda canadense que nos corenta e poucos minutos de From the Heights of Our Pastureland, o seu terceiro disco, mergúllase en temas habituais do xénero coma a decadencia do capitalismo (enésima vez que se menciona ou está aí latente e non van nin dez discos citados) ou a crítica do colonialismo. Do xeito habitual nestas obras: a base de digresións instrumentais progresivas, expansivas e que -case sempre- rematan en explosións sonoras de varios megatóns despois das cales todo volve á calma. A fórmula que nunca defrauda.
Unha canción: ‘Ponders End’. Paréceme unha odisea extraer un tema coma “resumo” ou single dun disco de post-rock cando o que máis valoro deste xénero é como se van construíndo e desenvolvendo as cancións (haxa ou non crescendo). Neste caso, creo que a que destaco é a máis instantánea, pero non sei se funciona se ter en conta o conxunto. Penso que si, soan coma unha apisoadora e esta peza é proba suficiente dos seus méritos.
Ata aquí chegan os dez primeiros discos deste repaso anual da Xanela. Vémonos pronto, non sei dicir aínda cando, con dez discos máis. Azos e apertas ata entón!
(Por certo, se tedes curiosidade en saber cales son os discos que quedaron ás portas de entrar no top fixen unha lista en Record Club con todos eles. Ireinos metendo aos poucos tamén na playlist, pero enlazo por se acaso. Graciñas por ler!)