2024 en 50 discos (III)
Escribo isto da única forma que sei: de madrugada e a contrarreloxo
Vén de:
Ola! Con este post irá xa máis da metade da lista deste 2024. Todos os discos que apareceron antes son importantes dun ou doutro xeito para min, mais agora que seguimos a ascender pola tabla, por pouco que sexa, son aínda máis especiais. Moitos máis minutos xuntos, moitas máis emocións. Vou fatalísimo de tempo estes días para sentarme a redactar e igual o escrito non fai xustiza co que foron estes álbumes para min, mais intentarei facelo o mellor que poida. Sigo!
30. Pentagrams of Discordia - Teleportation to Gliese12b
Monóculo: 🧐🧐🧐🧐🧐 (5/5)
Xénero: Goats of Canada. Boards of Guyana.
Para quen lle guste: Boards of Canada. As cabras. Querer ser o especialiño do lugar. A electrónica que precisa palabras como “textura” ou “atmosfera” para intentar ser explicada.
Hai discos cos que un se atopa na recta final do ano e, cando chega o momento de facer estas clasificacións arbitarias e improvisadas, non sabe ben como ponderar. No caso deste traballo de Pentagrams of Discordia podía termo encontrado dende xaneiro que tampouco ía saber. Un disco que só se pode escoitar no Bandcamp do autor, supostamente un produtor de música electrónica nativo da Güiana francesa. Escribo supostamente porque con este proxecto, sen apenas referencias no vasto mundo de Internet, é difícil discernir que é realidade e que é ficción. Todo soa moito, pero moitísimo, coma a música dos Boards of Canada (das únicas referencias de electrónica que teño minimante trilladas). Un dúo que leva máis de dez anos sen editar novas publicacións. É Pentagrams of Discordia un trampantollo? Un subterfuxio co que eludir o peso dunha marca totémica na música electrónica e ir experimentando con novas posibilidades? É simplemente outra persoa rendindo un tributo demasiado fiel aos escoceses? Moitos interrogantes e a nada por resposta.
Pero… a que sona Teleportation to Gliese12b? A moitas cousas. Cómpre encadrar este disco na etiqueta que máis detesto dos xéneros musicais: o IDM. Non porque non me guste o estilo, senón porque me repele bastante o de telo denominado intelligent dance music. Un xénero paraugas para tratar de abranguer cunha soa palabra a experimentación sonora no eido da electrónica e bastante baleiro de significado por si mesmo. Nas tres cancións deste lanzamento hai viaxes a ningures, obstáculos e sendas livianas. Hai pasaxes lentas, ambientais, propias de downtempo (e mesmo trip hop); mais tamén momentos que miran á pista, ao baile e a queimar zapatilla. Con texturas e ritmos intrincados, complexos. Pero tamén irremediablamente efectivos. Aínda que todo o que rodea este proxecto é puro monóculo (o estilo, as referencias, o lore), o disco é efectivo pola súa propia conta. Abonda con darlle ao play para que axiña quedar rendido ao que escondía esa portada. Singular, diferente, expansivo. Un traballo que é preciso ter en conta para poder ver no futuro onde estabamos en 2024 e que seguir de preto para ir desenredando misterios.
Unha canción: ‘Stratospheric Binoculars’. A ver. Son tres cancións de entre 23 e 25 minutos. Aquí resulta imposible dicir unha, darlle unha proba rápida e que sirva para orientarse un mínimo. O importante está máis na viaxe ca no destino final. Só queda, pois, poñelo de inicio e que cada un xulgue o que considere oportuno.
29. Nap Eyes - The Neon Gate
Monóculo: 🧐🧐 (2/5)
Xénero: Chill de cojones.
Para quen lle guste: Os caleidoscopios. Ter xa identificada unha zona de confort e non saír dela.
Non todos os discos que aquí aparecen teñen unha historia persoal extensa. Non todos precisan dun lore críptico, sons retorcidos ou carismas desbordantes. Neste caso, The Neon Gate, de Nap Eyes, é un traballo que, simplemente, me encanta polo “ben” que soa. Vai o de ben entre aspas porque non deixa de ser unha obra de indie rock, de folk lo-fi a medio camiño entre mal cantado, mal tocado e mal gravado; que, en combinación, resulta excelente. Coma se o obxectivo desta banda canadense fora dar co epicentro da miña de confort e botar raíces nela. Un disco cálido, tranquilo, ao que vir atoparse e relaxarse cada pouco entre arpegios de guitarra e algún punteo a medio distorsionar, que nunca chegan a se inflamar de todo. Procurando información sobre o álbum din con que as letras adaptan poemas antigos de Yeats e de Pushkin e, aínda que o valoro, non é precisamente o que fai que este sexa o meu disco de refuxio. Si o é dar con cancións pausadas, fluídas, que respiran e axudan a respirar.
Unha canción: ‘Tangent Dissolve’. Réquiem de guitarras por Tom Verlaine. Só porque cando me despisto e escoito sen prestar demasiada atención me lembra a cando poño Television creo que xa merece a pena darlle a mención destacada.
28. Espanto - Rumores
Monóculo: 🧐🧐 (2/5)
Xénero: Synth-pop.
Para quen lle guste: Hidrogenesse. Stella Maris. O imperio Austrohúngaro. Facer do cotián algo extraordinario.
Un álbum fabuloso. E podería acabar aquí o comentario. Dame un pouco de mágoa que, cando falo de discos que teñen singles moi claros ou están ligados a unha historia persoal propia, parece que os gardo en mellor estima ca a outros dos que, ao mellor, non sei ben que contar para dar a ver o que representan para min. Con Espanto e este Rumores pásame algo así. É un disco fóra das miñas preferencias máis recorrentes (guitarras pesadas, electricidade, existencialismo), de pop feito con sintetizadores e capas de ironía e de savoir-faire. Noto que faltan elementos na miña linguaxe para describilo como debera e, sobre todo, que transmitan adecuadamente o por que da súa posición e do impacto que causaron.
Neste caso hai un pop de teclados chulos, moitísimo bo gusto e unha forma de compoñer magnífica. Cancións que falan sobres escenas mundanas e universais. Intercambios de voces e de protagonismo de Luis F. Bayo e Teresa Jimeno. Por certo, esta última participou nunha entrevista con RPS Presents que creo que pon bastante de manifesto como é a vida dun grupo minoritario no underground español. Basicamente, unha afición que dá moitísimo traballo e pouquísimos cartos, que se mantén por amor á arte e da que vivir é pouco menos ca unha quimera.
Unha canción: ‘Estarán aparcando’. Toda a idea da canción idea sobre esa conversa incómoda mentres agardas por alguén nun local. Nun non-lugar, máis ben. Nese espazo que todos temos estado nalgún momento e enchendo baleiros e ausencias con frases manidas, pensamento máxico e atallos para a incomodidade. É unha xoia esa capacidade para captar algo tan concreto con tanta precisión e facer delo unha canción tan divertida.
27. Tyler, the Creator - CHROMAKOPIA
Monóculo: 🧐🧐 (2/5)
Xénero: TDAH. Hip hop exclusivamente, segundo os Grammy
Para quen lle guste: Descifrar letras e melodías en Genius e WhoSampled. Os rapeiros concentrados en facer discazos e non en pelexar con Drake.
Uf, o ciclo das emocións. Volvinme completamente tolo cando Tyler, the Creator chegou case da nada con single novo e disco de saída inminente. O adianto, ‘Noid’, era (é) un temazo monumental. Tyler rapeando coma poucas persoas no mundo saben, un sample que parecía ‘War Pigs’ de Black Sabbath e en realidade era dun grupo de rock de Zambia, interludios que avanzan en mil e unha direccións e sempre terminan nalgo semellante ao pop. Parecía que ía volver facelo. Sacar ese álbum de hip hop, que non só é hip hop, que é moito máis (e aínda que só fora hip hop estaría perfecto porque é un dos talentos máis grandes de toda esta escena).
A saída de CHROMAKOPIA pareceu confirmar estas expectativas. Un disco que, malia ser longo, tiña coherencia, encadeaba temas que saltaban do rap máis agresivo e visceral (‘Rah Tah Tah’) a xogos co soul e o R&B (‘Darling I’, ‘Judge Judy’). Un álbum, en resumidas contas, excelente dun artista case infalible. Non sei se agardades que o haxa, pero hai un pero. Pode que fora polas expectativas disparadísimas, pola decepción de que a xira non vaia pasar preto, por que a fórmula de combinar rap esquizofrénico e momentos doces ata a hiperglucemia se estea a esgotar ou por calquera outro motivo, mais… axiña perdín o interese no disco. Non significa que non me guste, senón que non atopo razóns para volver de forma tan frecuente a el. Que non deixou tanta pegada como podería (ou como me gustaría que o tivera feito). Pero despois póñomo e segue a gustarme moito. O ciclo das emocións.
Unha canción: ‘Thought I Was Dead’. ScHoolboy Q e Santigold como convidados a un tema que exhibe cales son as grandes virtudes de Tyler. Produción saturadísima, rap agresivo, veloz e cortante; un clímax que xunta un flow inigualable con sons animalescos de todos tipos. É un artista tremendo.
26. The Last Dinner Party - Prelude to Ecstasy
You don't want to hurt me
But I want you to
Monóculo: 🧐 (1/5)
Xénero: Girl band meets glam rock.
Para quen lle guste: Queen. The Suicide Virgins. Os invernaderos. O encaixe de Camariñas. Ter algún kink peculiar.
Como dirían Ataque Escampe: “Eu escoito rock de estadio / Non é malo se fai ben”. Pode ser este o disco máis “comercial” de toda a lista? Seguramente. O que teño claro é que as rapazas de The Last Dinner Party son, de lonxe, as que máis acusacións de seren nepobabies e industry plants teñen ao lombo de todas as persoas citadas nesta lista nalgún momento. Non axudan certas declaracións (mal atribuídas), pero, á hora de falar do que nos atinxe, tanto me ten. Prelude to Ecstasy é un dos meus discos do ano. Unha girl band facendo glam rock, casando o rococó cunha poderosa imaxe en clave feminina. Téñeno absolutamente todo para acadaren o éxito masivo. Unha cantante talentosísima e con carisma, moitísima presenza, cancións memorables e un aura arredor súa -comprobada en directo neste Primavera- de ser the next big thing na música británica que non-é-mainstream-pero-si.
Tampouco é que se movan no estilo que me é o máis propio (non sei se o aclarei nalgún momento, pero non soporto a Queen), mais este disco ten algo que me atrapa. As guitarras, aínda que previsibles, molan. Os retrousos péganse. Móvese nunhas coordenadas entre pop e rock algo ornamentados e perfectos pra encher estadios. Admito que no tramo medio, o que vai de ‘On Your Side’ a ‘Ghuja’ desconecto bastante, pero o resto paréceme incontestable. Canción espléndida tras canción espléndida. ‘Burn Alive’ é un temazo para abrir un disco que manteñen no alto ‘Caesar on a TV Screen’ e, sobre todo, unha ‘The Femenine Urge’ que a min me fai pensar por tramos en PJ Harvey. E iso son palabras maiores. Ecos do meu Olimpo particular. Vexo reflexos dunha Polly Jean novata na forza que desbordan as interpretacións de Abigail Morris, frontwoman dun grupo que, se a industria non o devora, ten un percorrido ben exitoso por diante. E, se todo resulta ser un one-hit wonder, quedan connosco cancións icónicas coma ‘Sinner’.
Unha canción: ‘Nothing Matters’. Está no meu top de cancións máis escoitadas deste ano. Co que foi 2024, tendo en conta o contexto, é un mérito enormísimo. Máis que nada porque creo que son as únicas artistas que rompen a hexemonía nos dez ou quince primeiros postos doutra persoa que veremos en futuros posts (e que se andades algo ao loro respecto da liña editorial desta newsletter podedes imaxinar quen é). Pero vaia canción é ‘Nothing Matters’. Publicada moito antes ca o disco -é de verán de 2023, se mal non me lembro- é o single máis claro dun grupo que non anda escaso deles. Unha historia de amor despeitado, carnal, gráfico e explícito (o da versión soft para teles censurando o “fuck” que remarcaba toda a carga emocional do retrouso queda totalmente ridículo), que é das cancións máis perfectas coas que me teño atopado en moito tempo. Un clímax ao que se chega cun solo de guitarra horterísima, puros anos 80, pero que resulta o complemento perfecto nese intre. Longa vida ás The Last Dinner Party.
25. The Smile - Wall of Eyes (+)
Monóculo: 🧐🧐🧐 (3/5)
Xénero: Jazz-rock.
Para quen lle guste: Radiohead (sorpresa). Separar aos artistas e as súas ideas políticas das súas obras. As cancións que retorcen o espazo-tempo.
Isto vai sonar raro: Wall of Eyes é o mellor disco de The Smile deste ano, pero non é o disco de The Smile que máis me gusta deste ano, aínda que ás veces si. Que quere dicir isto? Despois de que este grupo, que tamén se podería chamar Radiohead 2: Agora é persoal, editase en cousa de meses tanto Wall of Eyes coma Cutouts tiña sensacións encontradas. Petoume bastante forte o primeiro nos meses en que saíu, mais axiña o fun esquecendo máis alá de momentos contados. Por outra parte, Cutouts cando se editou pareceume un conxunto máis uniforme, que captaba mellor o que me gustaba da música deste grupo, aínda que (e aquí un dos principais motivos de decidir incluír o que incluín neste top) sen puntos pode que tan álxidos coma o seu antecesor. Non quería ter que colocar en postos case idénticos (porque son álbumes moi similares no estético e na percepción que teño deles) dous discos dos que tería que dicir as mesmas cousas, así que esta posición case se pode considerar un ex aequo. Case, porque hai un motivo que decanta definitivamente a balanza nesta terna Wall of Eyes-Cutouts ao que axiña chegarei.
En calquera caso, moi notorios os dous álbumes dos The Smile neste 2024. Rock experimental, con moitas trazas de jazz e xogos cos sons que avanzan precisamente pola liña de Radiohead, máis polo camiño de In Rainbows ca dos de The King of Limbs ou A Moon Shaped Pool. Son palabras maiores, seguir a estela e seguir innovando a partir das bases dun dos grupos máis relevantes (e manidos) dos últimos trinta anos; pero Thom Yorke e Jonny Greenwood seguen a ter cousas que nos contar, neste caso coa compañía de Tom Skinner nas percusións. Entendo que Ed O'Brien lles ten que deber pasta ou algo para que non queiran xuntarse con el tendo en conta todo o que estes discos beben do que anteriormente fixeron xuntos.
Unha canción: ‘Bending Hectic’. Abondan as cancións boas entre Wall of Eyes e Cutouts. ‘Read The Room’ (ollo con esta, que ma puxen no repaso do disco para este texto e non me acordaba de que era incrible como é) ou ‘Zero Sum’ están aí como mostra. Mais hai unha que sobresae entre todas elas e fai que un álbum prime sobre o outro. ‘Bending Hectic’ son pouco máis de oito minutos, pero dan de si para vivir a perpetuidade neles. A voz de Thom Yorke, esa voz inconfundible, flota sobre pianos e cordas etéreas, sobre elementos mínimos de composición que incorporan, aos poucos, sen que se noten, máis e máis matices para facer medrar un tema expansivo, de ambición desmedida. Para cando pasada a metade da canción toma o protagonismo a guitarra de Greenwood, esa guitarra inconfundible; o tema énchese de vigor, convirte o hai ata entón voluble nunha maraña de sons e ruídos axitados e volátiles, mais familiares. Pon o broche dun tema que nos transporta a novos mundos e, á vez, a algúns xa coñecidos. Aos Césares o que é deles.
24. Drug Church - PRUDE
Monóculo: 🧐🧐 (2/5)
Xénero: Punk posibilista.
Para quen lle guste: Turnstile. Idles. Uns Black Flag domesticados. A reforma dos aspectos máis lesivos da lei mordaza. O diálogo social. Non enfadar aos amigos do presidente. Pararlle os pés ao fascismo.
Teño certa querencia polos discos de post-hardcore tirando a mornos. Que non asustan ao rockero promedio. Que morden, pero que non fan sangue. Esa clase de punk contestatario, pero no mucho. Que vai acorde á xeometría variable da aritmética parlamentaria. Digo que certa porque lonxe estou ser de coñecedor dun mundo que frecuento o xusto como para ter coñecido a Drug Church neste 2024. Ao que máis me lembra, de forma case inmediata, é ao notabilísimo GLOW ON, de Turnstile, de hai uns anos. Outra banda que foi tamizando (e suavizando) a aspereza das súas voces, guitarras e melodías ata conquistar ao gran público. Ata liderar unha escena de guitarreros con amor polo pop. Habelos hainos.
Parece, polo ton de esta reseña, que o entendo coma se fora algo malo no espiritual esa procura dun son máis accesible e dócil. Pero en absoluto. Non creo que sexa un caso de pesca de arrastre. Ou polo menos non o vexo só coma iso. Hai tamén un refinamento, unha incorporación de influencias diferentes ao máis forte, máis alto, máis rápido habitual en moitas bandas de punk. Atragántanseme moitos estilos coma o screamo ou o hardcore (e hibridacións coma o metalcore) e atópome máis cómodo en propostas extremas que busquen a electrónica e os sintetizadores como vía de escape a toda esa rabia existencial. Para o puro guitarreo procuro outra serie de matices que, sen saber como explicar, vexo neste PRUDE. Cancións coma ‘Demolition Man’ ou ‘Chow’ son veloces e contundentes, pero este disco váleme para máis cousas que para rebentarme a pogos nun concerto. Supoño que, malia toda a pose, levo moi arraigados dentro o decoro institucional e a socialdemocracia.
Unha canción: ‘Myopic’. Unha barbaridade de tema, que eleva o listón de todo o álbum varios centímetros só pola súa existencia. Unha xoia que, en menos de tres minutos, define e exhibe sen pudor todas as moitas virtudes que atesouran Drug Church. Publicouse máis dun ano antes ca o resto de PRUDE, pero entendo que tiña que ir no pack porque é un éxito irrebatible. É posible (e necesario en certos contextos) combinar agresividade e corrección.
23. Maya Beiser x Terry Riley - In C
Monóculo: 🧐🧐🧐🧐🧐 (5/5)
Xénero: Post-minimalismo.
Para quen lle guste: O conservatorio. Os concertos de ver sentado. Traballar con música de fondo. Inventar países.
Hai xa sesenta anos que Terry Riley, un dos pioneiros do minimalismo musical compuxo In C. Isto procureino na Wikipedia, pero é importante para introducir este disco. Son 53 fragmentos musicais breves, que quedan a disposición dos intérpretes para darlle a forma que eles consideren. Pódense interpretar en diferentes ordes e múltiples instrumentos. Neste caso, na gravación de Maya Beiser (cuxo país de orixe procederemos a obviar nun claro exercicio de contorsionismo moral) é o seu cello, co acompañamento de dúas baterías, o que explora esta creación. O resultado é simplemente fascinante. Carezo de elementos de xuízo suficientes para facer unha lectura minimante exhaustiva do que sucede, pero xa na primeira visita a este disco quedei completamente prendado. As cordas vibran coma se dun tema de drone se tratase, enfatizadas por unhas percusións sinxelas pero poderosas. É unha auténtica viaxe capaz de convencer a calquera, coma min, que nunca se achegara ás fronteiras do minimalismo, da neoclásica, do ambient ou da música experimental. Un artefacto sonoro e case que máxico. Se hai un disco dentro da lista que poida expandir horizontes e facer chegar a novos lugares é este.
Unha canción: ‘In C 1’. O punto de partida. Calquera peza deste álbum funcionado por separado, mais a mellor forma de desfrutalo e darlle ao play dende o comezo e deixarse levar. Para min hai un antes e despois de telo ouvido.
22. Kokoshca - La juventud
Algún día venceremos
Cuando callen esos viejos
Monóculo: (0/5)
Xénero: Siempre hay una extraña fuerza.
Para quen lle guste: O ben. El Mal. Sonido Muchacho. As cancións que son bandas sonoras de vidas. Danzar coma hienas en busca diso que ti chamas amor.
Dificilmente podo afrontar co morro torcido un disco que se abre cun fragmento dun discurso de Pepe Mujica. Do valor da vida, dos seres queridos, de desfrutar. De todo iso, e de moito máis, falan as cancións de La juventud. Pop rock de factura excelente, letras cantadas a dúo para ser coreadas por multitudes. Porque a todos nos interpelan. Porque son escenarios nos que todos nos podemos recoñecer. Non sei de ningún grupo cuxos temas exuden tanta, tantísima, vida coma os dos Kokoshca. E que sexan himnos tan absolutos e incontestables á vez. ‘La juventud’, ‘Lo que hay en mí’ o ‘Huella de ti’ (que letra, que canción, que grupo) quedan con un para sempre cunha simple escoita. É máis, lembro escoitalas por primeira vez e que foran… familiares, próximas. Recoñecibles. Haberá quen lle reproche que non reinventen a roda, que non acaden os cumios tan altos do disco homónimo de 2021, pero que máis terá. Seguen a facer ben o que sempre fixeron ben, seguen a probar cousas novas mentres tanto, seguen a transmitir autenticidade e desfrute en cada cousa que fan e seguen a ser divertidísimos en directo. Un grupo que é obrigatorio ter sempre a man, gustemos máis ou menos dos neocorridos (eu si estou no barco de ‘Mi Barrio’), dese dub de ‘Nos pasa siempre’ ou dos sintes poperos de ‘Sácame a bailar’. Kokoshca, sempre no meu equipo. Sempre hai unha estrana forza. Unha vez máis.
Unha canción: ‘Parkour’. O hit dos hits. Raca-raca, unha letra afinadísima. Coros celestiais. Algún día, cando xa prescriba, Kokoshca contarán como asaltaron a fábrica dos moldes de cancións perfectas e como, para que non se note, van liberando as que fan aos poucos. Nunca vai volver haber outra ‘La fuerza’ igual que nunca poderemos bañarnos dúas veces no mesmo río, pero vaia marabilla é presenciar ese momento en que todo se alinea no seu lugar exacto. “Sé que no es el más recto, pero es mi camino”.
21. Faenna & Manu Beats - Julia y Manuel
Mi dolor es mío y no voy a dejar que nadie lo toque
Monóculo: 🧐 (1/5)
Xénero: Lujo ibérico.
Para quen lle guste: Gata Cattana. Un universo paralelo no que a Mala Rodríguez toma boas decisións coa súa carreira.
Abondan 26 minutos e apenas nove cancións para sentar cátedra. Julia y Manuel é o disco que de rap en castelán que non sabía que precisaba. O inmenso flow de Faenna rimando sobre samples de guitarras flamencas, bases de boom bap ou simplemente a capella. Unha lírica urbana e seca, sureña, andaluza; que flota sobre a produción sublime e repleta de frautas de Manu Beats. Os temas desenvólvense sobre unha instrumentación mínima (menos pode ser máis) que pon todos os focos sobre a protagonista do álbum, unha Faenna que triunfa a cada barra que dispara. Tanto ten que tire de ego-tripping ou que se poña en modo introspectivo.
É a segunda reseña desta lista (a primeira foron os Cantes Malditos, de Pedro de Dios & Antonio Fernández, no #49) que aborda unha fusión do flamenco con músicas contemporáneas. E o raro neste caso é que este camiño non estea máis trillado. Dou por feito que aquí quen fala é o meu descoñecemento e que hai toda unha escena á que son alleo, pero non entendo que non sexa infinitamente máis popular con todas as posibilidades que ofrece e o fresco que sona. Por un dos temas pasa ata Foyone, outro referente destes anos na música urbana e que se marca unha boa colaboración, que aínda así queda eclipsada en ‘Manolete’ polo brillo desmesurado das partes de Faenna. Parafraseando a Chanel: xa hai a quen darlle a coroa, Letizia que se joda.
Unha canción: ‘Sobreestímulos’. É todo o disco dun nivel tan elevado, en canto a letras, execución e produción; que ata doe sinalar un tema por riba do resto. Gústame que aquí a entrada dá unha tregua, un momento melódico de respiro antes de que Faenna se poña a disparar ata que non queda nada en pé. Unha bola de demolición surcando un tema que devora cunha cadencia máxica que danza entre referencias clásicas e impropias, dende frases do Grand Theft Auto ata adaptación de letras de Pink Floyd. Watch the queen conquer.