Nada que celebrar
Marcelo e outros criminais, o disco do ano, os dramas de Sufjan, a xota do poliamor e moito texto sobre temas que me quitan as ganas de vivir
12 d'Octubre: res a celebrar. Viaxar en anos consecutivos a Girona e a Madrid nestas datas foi toda unha experiencia de contrastes. Foi curioso comparar como nas cidades catalás as tendas abrían con normalidade nun suposto día festivo, mentres que na cidade-Estado o mundo paraba. Non penso pillar a ninguén por sorpresa se digo que é unha efeméride, a da chegada da expedición de Cristóbal Colón ao continente americano en 1492, que non me interpela. Hai un clásico comentario cuñado que di que se tan ateos son os mestres da escola que por que collen os festivos do Nadal. Penso que é unha argumentación tan pobre que non hai nin que entrar a desmontala, mais faime bastante gracia que a xente indepe so tomase como algo literal e convertiran o 12 de outubro nun día máis do calendario, sen feirado nin lerias. En Compostela, mentres tanto, temos unha programación cultural decolonial bastante chula a conta da Coordinadora Galega de ONGD.
No que a min me incumbe desta festividade si me interesa máis pensar saber se esta Xanela vai ser ben recibida por chegar en pleno tempo de lecer dun día libre ou se, polo contrario, o feito de entrar nos correos a horas nas que a xente xa non está tragando pantalla na oficina e nas redaccións lle vai facer pasar totalmente desapercibida. Ás veces miro as estatísticas dos post para ver se hai algo que funcione mellor ou que atraia máis interese, pero a mostra é tan pequena e cómportase de forma tan diferente cada semana que de pouco sirve consultalas.
En calquera caso, lanzándome xa cas miñas movidas hai algo que non quería deixar de comentar: dende o pasado venres son xa, a todos os efectos legais, cidadán de Santiago de Compostela. Drama. Choro. Non ten ningún sentido que lle dea tantas voltas a este asunto, mais sinto como unha traizón aos meus orixes o feito de terme censado fóra de Boqueixón malia levar xa case seis anos emancipado. Foi por un motivo práctico -acceso á sanidade- e, no fondo, ten máis sentido que vote onde fago vida -e onde o meu sufraxio aínda ten algo que decidir-, pero por moitos anos que pasen sigo sen sentir que pertenza de todo a esta cidade á que levo case tres décadas vencellado.
Un xardín sen flores
Están a ser semanas un tanto complicadas. Non só para min, que volvo a ter visitas da miña amiga ansiedade máis frecuentes do que me gustarían, senón a nivel mundial. Non tiña especial interese en darlle espazo a este tema aquí nin en dedicarlle unha sección, pero chegou un punto no que a indignación foi tal que non quixen gardalo máis, que case quedo sen lingua de tanto mordela.
É ben sabido, preocuparíame se non é o caso, que esta fin de semana se recrudeceu o conflito entre Israel e Palestina despois da ofensiva de Hamás en territorio israelita iniciada o sábado. Pasaron moitas cousas. De moitas non me enterei. Outras tantas nin se saben. O alcance real de toda esta escalada de violencia é difícil de medir e non chego a calibrar cales son as consecuencias que están por vir.
O que eu poida aportar sobre todo este tema é irrelevante. Non son un experto na materia. Teño uns coñecementos escasos. Pero teño a alma partida á metade e moita menos fe na humanidade que antes de que pasara todo isto. E conforme avanzan os acontecementos vaise reducindo aínda máis. Do que está a pasar na franxa de Gaza dificilmente pode saír un mundo mellor que o que tiñamos antes, que xa de por si era bastante cruel, inhumano e inxusto. Cambiamos a normalización do apartheid, das prisións a ceo aberto e a connivencia cunha das opresións máis miserables da humanidade por unha guerra descaradamente desnivelada, na que unha das partes conta co aval internacional para cometer crime tras crime sen remordemento. Somos partícipes desa matanza e salpícanos o sangue.
Debo ser moi inocente para o mundo que levo visto, mais aínda teño a pel de galiña con tuits coma este do primeiro ministro israelí. Retransmitindo, sen rubor nin pudor, o bombardeo de vivendas, de edificios civís. A morte de centos de persoas a cargo dun Estado. E con miles de psicópatas encirrando e vitoreando nos comentarios esa masacre. O triunfo da barbarie e a sinrazón por riba da civilización. Tamén se me encolleu o peito cas imaxes que comezaron a rular a fin de semana da ofensiva de Hamás e cústame salir a berrar Palestina libre coa ansia ca que o berraría hai unha semana aínda por mor diso. O luns houbo unha mani en Compostela a cen metros da miña casa en solidaridade co pobo palestino e non me sentín con forzas para ir. Igual era máis importante ca nunca, pero puidéronme os escrúpulos e os privilexios de persoa que vive a milleiros de quilómetros dos misiles. Dende aquí quero deixar patente a miña condena expresa a ese cáncer do mundo contemporáneo que é o imperialismo e que tanto dor e sufrimento innecesario ten provocado.
Preto da metade da poboación de Gaza son menores de idade. Arredor dun millón de persoas que non coñeceu máis realidades que a de vivir nun cárcere, asfixiados polo puño de ferro dun suposto Estado que actúa coma un matón de instituto. Discriminación, pobreza, violencia, represión, xenocidio. Son todas palabras pertinentes para describir unha realidade complexa e na que os excesos bélicos difuminan a escala de grises ata convertila nunha dualidade. Ou branco ou negro. Pero penso que xa falei demasiado do marco mental que me levou a escribir isto, que non lle di nada novo a ninguén. Agora vou co que quería falar e que motivou esta exposición previa.
Temos redes sociais e ollos na cara. O que vimos nestes últimos días, a cargo de persoas ás que lla resbala todo o conflito entre israelíes e palestinos, foi bochornoso, desprezable. Xa non falo só da manipulación informativa á que todos (sen excepción) nos vemos sometidos. Este tuit de aquí amosa como centenares de cabeceiras de todo o mundo se lanzaron coma tolas a validar e amplificar o bulo (non teño dúbidas de que lanzado a conciencia por parte do exército israelí) dos corenta nenos decapitados nunha das vilas arrasadas polo avance de Hamás. Deu igual que horas despois saíra o propio exército a desmentilo. O mal xa estaba feito. Titulares de prensa, últimas horas na radio, aperturas dos informativos de televisión. Un impacto bestial a conta dun modus operandi calcado ao doutras ocasións. Somos seres pasionais e o obxectivo estaba logrado: xustificar un xenocidio de Estado. Acción e reacción. Ollo por ollo. Como van ser tan malos os dos bombardeos se antes de reducir a cinzas e escombro centos, miles, de fogares tiran unha bombiña nos tellados para que os de dentro saiban que teñen cinco minutos para correr o máis lonxe posible antes de que desintegren a misilazos o edificio. Israel está matando en Gaza a civiles, cooperantes, xornalistas, nenos, anciáns. Está perpetrando un por un todos os crimes cos que non hai tanto se enchían horas de tertulias acerca da maldade da invasión rusa de Ucraína. Con Estados Unidos e a Unión Europea como cómplices, malia que o nivel de infamia sexa tal que teñamos que ler estes titulares. Como xornalistas temos unha responsabilidade e non é outra que a de non ser, na medida do posible, correas de transmisión desta traxedia.
Se existiran, nos círculos do inferno habería un lugar especial reservado para os desgraciados, para as preas que intentan sacar tallada política deste asunto en clave local. Do excremento en forma de tuit de Díaz Ayuso intentando relacionar a Pedro Sánchez cos nenos decapitados a sabendas de que era un bulo ou das palabras de Borja Sémper (o do PP moderado, de centro e guay) asegurando que o presidente en funcións tiña contactos “no entorno de Hamás” podería falar, pero creo que xa se retrataron eles mesmos con esa baixeza.
O centro das críticas de hoxe vai estar nesta noticia. PP e PSdeG, os dous da man, partners in crime, intentando dalgún xeito desacreditar de cara ao público ao BNG pola súa postura no tema de Palestina. Xa é unha cousa o suficientemente noxenta así presentada: a división galega de dous partidos políticos estatais supostamente antagónicos procurando retorcer a realidade para atacar a un terceiro rival. Pero creo que hai que salientar un ingrediente clave deste cóctel: en ambos os dous casos se trataba dunha das corenta propostas que os grupos parlamentarios poden presentar no marco do debate de política xeral de Galicia. A cita parlamentaria máis importante a nivel autonómico. Xa mutilada por cambios no regulamento que impiden dende hai anos que se traten máis temas deses corenta que establece o límite legal. Xa desacreditada por unha maioría absoluta que leva varias lexislaturas limitándose a cumprir co trámite e a aprobar vía propostas de resolución o programa de goberno da Xunta sen concesións á oposición. Pois de todas as prioridades posibles para os intereses dos galegos, dous dos tres partidos maioritarios decidiron que entre elas estaban atacar ao BNG. A nivel mediático, porque abonda con ver as imaxes das concentracións proPalestina destes días para saber que o electorado do Bloque ten clara a súa posición con esta causa. Cando máis adiante haxa organizacións políticas que defendan o parlamentarismo, o coidado das institucións democráticas e toda esa palabrería elevada que protagoniza moitos mítines de moita xente pensade que esa é a súa aportación real: enmerdar, buscar lea e rebaixar ao subsolo o nivel do debate político. E durmen tan tranquilos pola noite co seu soldo de deputados.
E xa está. Sinceramente, estou bastante jodido con todo este tema e faime ata mal ir coñecendo as novidades (mortes) que se van producindo. Por deixar unha nota máis amable para pechar. Xusto hoxe vén de presentarse en Compostela (o da programación cultural desta cidade dende o verán está sendo demasiado intenso para os meus ciclos, hai que dosificar, por favor) unha nova edición do festival de cine euroárabe Amal, que se celebrará do 23 ao 28 de outubro. É unha pequena xoia que temos na cidade grazas á Fundación Araguaney e confeso que é un dos poucos momentos do ano nos que vexo cine, grazas a eles. De tempos recentes lembro sobre todo a proxección de Gaza Surf Club, un documental penso que vén bastante ao caso do que estamos a falar, e Papicha, unha historia preciosa (e bastante cruel, por desgraza) de varias rapazas nos momentos anteriores á guerra civil en Arxelia e ao auxe do fundamentalismo islámico. Nunca chegaría a ningún dos dous filmes de non ter sido por Amal, así que celebro que poidamos ter un ano máis deste cine en Compostela e brindo porque sexan moitos máis. A programación desta edición pódese consultar na súa web e o día da inauguración haberá un coloquio sobre Palestina. Se non media novidade, alí estaremos.
Como puxen o vídeo das ratas pelexando polo churro (bastante preciso para o que estaba a falar), deixo tamén un par de memes de animais destes días que me fixeron chiste para rebaixar a intensidade co cambio de sección:
O can sionista. Porque si, ese comportamento é propio de sionista
Ceos azuis
Unha parte importante de toda a polarización e inhumanidade que teño percibido nos últimos días foi, como non podía ser doutra forma, a través de Twitter. Como rede social, e como espazo para verter as nosas opinións e contactar con outras persoas, é o lugar propicio para amplificar certos comportamentos, sexan positivos ou negativos. Xa teño comentado en varias ocasións con anterioridade que é unha rede social á que lle teño cariño porque levo nela moitísimos anos, na que construín unha rede de mutuals que me daría lástima perder e que me ten axudado a descubrir música, xente, libros, temas… un sinfín de aportacións que enriqueceron a miña vida. Pero tamén é unha plataforma que navega á deriva, que -agás as notas da comunidade- só introduce novas funcións que empeoran a experiencia e que dan aínda máis poder a anunciantes, bots, grupos de interese e todo aquilo que, en xeral, fai que Twitter sexa un espazo peor para os usuarios. En definitiva, quitando memes de animaliños e algunha publicación graciosa, é difícil rescatar contido de interese e que verdadeiramente teña valor.
Teño compartido moitas cousas de Ted Gioia aquí e no Twitter acerca das industrias culturais. El é moito maís apoloxista -pola conta que lle trae- de Substack ca min, pero en calquera caso paréceme unha voz autorizada, autorizadísima, para falar de toda esta cuestión. O feito de que se silencien arbitrariamente todos os contidos que levan ligazóns de terceiros ou palabras claves nunha lista negra que é difícil de descifrar é descorazonador. Twitter, como praza pública, como sitio de intercambio de ideas -aínda que as ideas sexan insultos- está morto. Sobrevive como un lugar de autopromoción de contas de pago, de linchamento -para iso si aínda é unha praza- e de manipulación política. Non son actividades pouco rendibles, por outra parte. Pero a min apéname ver que é xa case imposible chegar a xente nova, que os feeds se convertiron nunha sucesión de intentos do algoritmo por polarizarnos ou forzarnos a darlle a me gusta en vez de ser… unha rede social, no sentido máis estrito e fundamental da palabra social.
Que por que todo este discurso que xa teño entonado aquí varias veces? Pois porque me rularon unha invitación a BlueSky, a rede social impulsada polos creadores de Twitter. Na esencia, é Twitter, pero hai anos. Non hai anuncios, non hai bots fachas, non hai contas de políticos rapiñando votos e non hai contas de memes roubando contido para monetizalo. Por non haber non hai nin moita xente, aínda que me sorprendeu para ben ver que o sector do Galitwitter estaba bastante ben nutrido e había bastantes caras coñecidas da miña propia rede de mutuals. Os contidos son máis brancos e menos viscerais que os de Twitter, o cal ten a súa parte boa e a súa parte mala, pero parece un lugar vivo (máis ben, en nacemento) e ao que vai chegando xente nova con ganas de ver se aínda atopa o que a rede do paxariño foi nalgún día. En calquera caso: se vos presta, este é o meu perfil alí e, se máis adiante podo invitar á xente, estarei encantado de compartir os códigos aquí con vós. Vaia arriba o tema ou non, ogallá contribúa a que o futuro das redes non camiñe cara a onde o está facendo agora.
Ola, criminópatas
Benvidos de novo. Se fixeches caso das recomendacións da semana pasada, tes claro con que voz toca ler esas dúas frases. Clara Tiscar é unha narradora excepcional e na súa habilidade sústentase boa parte do éxito do podcast Criminopatía que xa trouxen aquí hai só sete días. Daquela escoitara poucos capítulos máis que os do caso Asunta, pero -por insistencia de quen mo recomendou- funlle dando oportunidades a algúns programas anteriores que me pareceron igual de magnéticos. Vou citar tres, pero poderían ser máis: o primeiro, sobre a desaparición dunha rapaza nunha vila calquera dos Estados Unidos e o perigo das amizades adolescentes; o segundo, sobre o caso do pantano de Tusqueda, en Girona, onde unha parella de mozos foi asasinada durante unha excursión en 2017 (é dos primeiros podcast que gravou e aínda se pode escoitar como a narradora se ri ou se pon nerviosa); e o terceiro, sobre a morte de Helena Jubany, unha rapaza á que atoparon espida no patio dun edificio tras caer -máis ben ser arroxada- dende a azotea. Este último é o que máis recomendo para comezar con Criminopatía se aínda non o fixestes. Polo misterio que rodea o caso, porque amosa que o auxe dos true crime (Crims) ten servido para reabrir investigacións xa pechadas e porque está perfectamente narrado e detallado.
Como menciono moitos podcast ultimamente na Xanela lanceime a abrir tamén unha lista de Spotify na que vou recollendo as recomendacións por se a queredes ter a man cando teñades tempo de lecer ou para ir escoitando con calma e sen présas o que se vai mencionando aquí. Falta o especial de Hora 25 sobre o golpe de Estado en Chile, pero non fun capaz de recuperalo, moi ao meu pesar.
Falando de podcasts: esta semana -ou a pasada, eu escoiteino esta, así que digo esta- volveu Heavy Rotación, o meu programa de cabeceira para temas musicais, conducido por Víctor Trapero. Non sempre coincidimos en gustos, pero si respeto un montón o seu criterio e sempre atopo movidas interesantes dentro da hora que dura este formato. Desta vez, aparte de pinchar un montón de novidades, entrevistou a Marcelo Criminal polo disco novo, pero ese é un tema para a seguinte sección. Péchase esta cun contido digno dun foro de Criminópatas.
Afectuosamente seu
Vale, antes de nada, antes de contar nada de ninguén. Veñen Big Thief ao Canela Party en 2024. Repito: veñen Big Thief ao Canela Party o ano que vén. Levo dando botes de alegría dende que o vin o sábado pola tarde. Ata soltei un berro tonto de emoción ao ver a publicación que o anunciaba. O alterado que estou con este tema é directamente proporcional á matanza que me supón ir a Torremolinos en agosto ao festival. Pero penso ir. Non sei con que cartos, con que tempo e de que maneira. Pero xa dixen que son o grupo das cancións nas que quedar a vivir, non sei se o meu favorito pero case, e o Canela é un festival que tamén morro cas ganas de coñecelo. Atoparei a forma de facer o esforzo.
Vale, antes de continuar quero dar os parabéns dende aquí, xa o fixen por Twitter, a Sofía -non sei se quere que o divulgue, pero tamén está por BlueSky, para a miña agradable sorpresa- por ter publicado o tuit do ano, sen posibilidade de que llo compitan. Para quen necesite saber QUÉ ES JAVELIN, Javelin é o último disco de Sufjan Stevens, Sufran Stevens para os colegas. Neste novo álbum, que aínda non escoitei porque son un desastre de persoa, volver ser máis Sufran ca nunca. E non pola música, que aínda non podo xulgar, senón pola historia que o rodea. A súa parella, o seu compañeiro de vida, morreu o pasado mes de abril. O texto co que lle dedica o disco e se despide del en Instagram (link anterior) é precioso e desolador. Como a súa música. Eu aínda volvo de maneira frecuente a ese Carrie & Lowell (2015) tan característico do que é Sufran Stevens. Pero resulta que o pobre rapaz, ademais desa desgraza, tamén foi hospitalizado hai nada por mor dunha enfermidade neurolóxica. Unha doenza bastante rara e que lle obrigou a ter que volver aprender a camiñar e a recobrar a forza moi pouco a pouco. Un golpe moi duro nunha vida xa bastante peculiar e difícil de por si. A raíz disto tampouco vai poder haber xira de presentación do álbum, pero, sinceramente, só quero que se recupere e que estea ben. Con iso váleme. A música de Sufjan é delicada, máxica, un traballo de orfebrería que ten cristalizado en obras tan atemporais como a citada ou o recoñecidísimo Illinois (2005). Con que Javelin me aporte a metade do que fixeron eses dous discos abonda. Aínda que me dá medo, porque chego con tantas expectativas e tantas ganas de que me guste que non sería raro que me esnafrase. Por certo, os textos que acompañan á edición física son outra marabilla.
Houbo discos que si escoitei esta semana e téñome que poñer intensito para falar da obra mestra que acaba de entregar Alexanderplatz titulada Noche blancas, mañanas negras. Non me dá medo dicir que é o disco do ano. E tanto dá se non chega a selo para ninguén. É un equilibrio perfecto, un traballo prodixioso. Xa me gustara moitísimo Parques Nacionales Españoles en 2021, pero isto é un novo cumio. Hai ecos de New Order ou de Orchestral Manouvres in the Dark, pero todo sona ben. Elegante. Novo. Puro. Sofisticado. Sinxelo. Inmediato. “De todas las mentiras que haya dicho antes / Ninguna ha sido como esta de importante”. 'Insultantemente Exultante' é unha canción de adianto perfecta, pero 'Oración' e 'Virgencia' elevan aínda máis o teito. E o resto de cortes do álbum sosteñen un traballo inmaculado de algo menos de 45 minutos. Facédevos un favor, deixade este post intrascendente e escoitádeo a el.
Antes mencionei a Marcelo Criminal a conta do podcast de Víctor Trapero. Marcelo vén de publicar con Sonido Muchacho un disco de 22 cancións pero apenas corenta minutos de duración. Cortes de un ou dous minutos con historias mundanas, cheas de sarcasmo e humor acedo. Pero tamén con algo de crítica social polo medio. E abríndose a sonidos novos -hai ata un amago industrial para pechar en 'Los últimos días'-. Admito que me costou moitísimo entrar no universo do autor e nesa peculiar forma de cantar, pero estou entregado por completo a cancións redondas como 'Café de máquina'. E aos coros de Nacho Vegas en 'El día que murió Pedro Sánchez'. Celebro que saíra así de ben.
Houbo máis cousiñas musicais que escoitei esta semana, pero non me quero extender máis, que vou fatal de espazo. Como sei que moitas veces a esta sección a xente chega xa cansa de ler o post e tampouco ten especial tirón decidín facer unha lista de reprodución coa música que dunha ou outra forma foi inspirando os capítulos da Xanela deste ano. Vai como medio milleiro de temas e penso que me pasei un chisco, pero ao final todo forma parte do mapa sonoro que aquí vou debuxando. Para os momentos libres, para ter de fondo mentres se curra ou para cando haxa ganas de descubrir algo novo. Seguro que nalgún momento é útil.
Pecho xa ca canción da semana. Normalmente poño aquí algo sesudo, que teña escoitado centos de veces e que apele a momentos moi emocionais para min. Así que por unha vez vou invertir as tornas e mencionar un tema que me fai rir, que non ten un apego especial pola miña parte e que é facilmente accesible sen contexto previo. Que conste que isto non o categoriza como algo menor, senón que simplemente cumpre outras funcións. Resumindo, que vai ser 'La jota del poliamor' de Alavedra.
Alavedra son uns chavales de Barcelona que fan pop de guitarras. Non precisan descubrir a pólvora para facer música divertida que os ten levado xa a festivais como o Primavera Sound ou o Canela Party. Á capacidade para facer melodías xeitosas súmanlle unhas letras orixinais e bastante desenfadadas. Do disco/EP do que saco 'La jota del poliamor', Uf Venga (2021), tamén se pode rescatar 'Persona deconstruida', que ten un retrouso difícil de igualar: “Mi persona está deconstruida / Pero veo un culo y se me olvida / Yo te enseño de que va la vida / Tengo un OnlyFans de poesía”.
En calquera caso, atinxíndonos ao que hoxe nos trae aquí, 'La jota del poliamor' aborda outro tema básico da música pop (as relacións da parella) e do mundo moderno (os vínculos non monógamos). Con certa gracia para rimar frases como “He buscado en Tinder alguien que me dé calor / Pero todo son tías con Izal como canción” ou “Tú tienes cubierto el calendario semanal / Yo no puedo con esta resaca emocional”.
A explosión instrumental de ese crescendo “Tengo el ánimo bajo / Y tú eres mi atajo / Sales comunicando / Estarás follando” queda bastante resultona en directo, contexto no que mellor funciona a proposta de Alavedra: música divertida, desenfadada, para tomar unha birra con amigos e rirse un pouco dos dramas cotiás.
Ese podería ser un plan fantástico para a noite na que estou escribindo isto, pero xa que non hai nada que celebrar e quería cumprir unha semana máis (van trece, ole) con este espazo pois aquí estamos. O post desta semana remata aquí, así que moitísimas grazas se chegastes ata este punto. Virán tempos mellores e, se non veñen, non teño queixa de con quen me tocou compartir os actuais. Agardo que para a semana poidamos volver lernos. Unha aperta enorme!
