Desorde
Luz na escuridade, listas de recomendacións musicais atrevidas e conservadoras, unha despedida non demasiado agarimosa e algunha que outra movida turbia de Internet máis do streaming
Gústame moito como arranca ‘As Moiras’, de Fillas de Cassandra, con ese “Luz do candil, frío nas mans / Sombras de orballo tecen no serán” que apunta máis cara ao tradi que cara ao pop. A partir de aí evoluciona e muta nunha canción moi bailable (e desfrutable), que non perde o ton reivindicativo polo camiño. Xa dei a chapa con elas no primeiro capítulo do top 50 de discos deste ano na Xanela (en vaia aventura me metín e que traballiño dá ter todo editado e preparado para o seu día), así que non me extendo falando de música. Acordeime da canción porque estou a redactar este post nun piso vello, mal illado e sen calefacción (é o meu de sempre, non houbo novidades neste aspecto) e practicamente non sinto os dedos mentres lle dou ás teclas, co cal a experiencia de escribir non é o pracenteira que podería.
Chegou decembro, chegaron as mínimas preto dos cero graos e os días breves entre eternas horas de escuridade. Normalmente con estas datas éntrame a baixona e estou peor de folgos, mais, por motivos que non alcanzo a comprender, estou moito menos hater do Nadal que de costume. Será que quedou cuquísima a imaxe de toda a programación que monta o concello para estas festas. E que me traen uns concertos ben chulos para o Mercado da Estrela, que sempre motiva, aínda que non vaia poder ver a Ataque Escampe no primeiro concerto dunha nova xira. DRAMA.
Enterrar ben
Deus me libre de facer deste un espazo no que se fale habitualmente de xeopolítica. Xa bastante intenso me puxen co tema de Palestina nestas últimas semanas como para darlle máis voltas á roda do muíño, pero si que, ao fío da morte de Henry Kissinger, hai un par de comentarios que non quería deixar de facer. Bromeaba nun grupo de colegas con se, agora que xa finou, o podiamos meter no podio de peores persoas do século XX e, máis en frío, penso que é difícil incluso pelexarlle o primeiro posto nese macabro ranking. Como me molesta moito a tradición marcadamente española de ter que falar esaxeradamente ben dos difuntos, vou aproveitar para darlle a este señor a despedida que merece.
Non vou mellorar, dende logo, á que lle deu dende a Arxentina, a ritmo de canción do Mundial, o noso colega xa famoso por aquel “Se murió la vieja hija de puta. Terminó de una buena vez”. Conseguir facer un discurso con tan mala baba como para o que máis suave sexa “Otro muerto glorioso para todos los pueblos libres del mundo” é digno de admiración.
En calquera caso, dentro do cachondeo ca facilidade arxentina para o insulto, a mellor despedida posible para unha persoa tan rematadamente cruel, inhumana e cínica coma Kissinger penso que é a que lle prepararon dende Jacobin, un medio norteamericano de esquerdas (si, malia ser de onde son). Ás poucas horas de que se coñecera a noticia da morte do exsecretario de Estado e conselleiro de Seguridade Nacional ianqui tiñan subido na web un especial con todas as súas falcatruadas perpetuadas mundo adiante.
O golpe de Estado en Chile, o impulso da ditadura militar na Arxentina, os escuadróns da morte en Latinoamérica, as tropelías contra os dereitos humanos en El Salvador, Nicaragua e máis estados centroamericanos; as barbaridades de Vietnam, Camboia ou Bangaldesh; as inxerencias en África ou no golfo Pérsico. A lista é inesgotable. Terrorismo de Estado amparado por todas as institucións internacionais. Extorsións económicas de democracias libres. Foi a última, ou a penúltima, persoa detrás de toda unha serie de decisións tomada por unha cadea de mando que vulnerou os dereitos e as liberdades de millóns de persoas por todo o globo. O muro contra o que deron moitas ansias lexítimas e xustas de acadar un mundo mellor. Innumerables crimes que nunca serán xulgados nin condenados, e cuxa impunidade retrata como ninguén este titular dun medio, El Mundo Today, humorístico, pero que conta máis verdades que moitos de comunicación convencionais.
Todas estas atrocidades están recollidas no marabilloso especial de Jacobin, que levaba anos preparado á espera de que finalmente finara Kissinger: cen anos tardou en conseguilo. Only the good die young, só os bos morren cedo, titularon. Todo isto é accesible sen muro de pago na web do xornal, mais tamén prepararon para a ocasión un especial en papel con todos estes contidos para conmemorar o pasamento do que na sempre infalible prensa estatal decidiron definir como “polémico estratega”.
Paga moito a pena pasear polo especial de Jacobin e ler a cadea de acontecementos nos que mediou a figura deste escuro ser. Unha crónica do que puido ter sido a segunda metade do século XX e o imperialismo decidiu impedir. Dubido moito de que os métodos teñan cambiado -basta con ollar cara aos conflitos bélicos e políticos no mundo para ver onde estamos- e seguramente dentro dunhas décadas enterraremos aos responsables de poñer paos nas rodas do progreso, mais polo menos agora temos un inimigo menos.
Instagramer artificial
Esta sección vai ser moi breve, pero flipoume esta noticia. Nalgunha das tropecentas newsletter que me entran ao correo atopei unha ligazón a este artigo de aquí, no que contan que basicamente hai unha empresa española que abriu un perfil de Instagram dunha muller xerada por intelixencia artificial (guapa, canónica e de proporcións imposibles, claro está) para poder monetizalo coma se fora unha influencer convencional.
Como había creativos e axentes molestos con que os creadores de contido non se plegaran aos seus requerimentos a solución da compañía detrás deste proxecto foi directamente inventar á persoa que había de vender a súa imaxe. Máis de cen mil seguidores, anuncios a máis de mil pavos, meses con beneficios por riba de dez mil euros e perfil con fotos íntimas nunha plataforma equivalente a OnlyFans. Dunha piba que só existe en imaxes xeradas por intelixencia artificial. É preocupantemente distópico.
As listas e os listos
A semana pasada comentei moi alegremente por aquí cousiñas do Wrapped de Spotify. Sempre me intento convencer de que, aínda sabendo que lle pagan unha puta merda aos artistas por cada reprodución e ten prácticas horribles para coa industria musical, ao final todas as plataformas son parecidas e que a comodidade, o tema de ter tamén alí os podcast e as funcións sociais que ofrecen son motivos suficientes para non cambiar de plataforma. Pero non mo poñen doado.
Non hai moitas semanas saliu o tema de que lle ían deixar de pagar aos artistas polas cancións que tiveran menos de mil escoitas e que non acadaran un mínimo de ouvintes mensuais. Basicamente, sacar corenta millóns de euros do 0,5 % máis pequeno (e seguramente vulnerable) da plataforma para redirixilo a onde xa está o carto. É unha decisión nefasta a moitos niveis -quedan fóra do reparto moitos grupos que merecen moito a pena- e que non ten xustificación, mais non foi o peor que protagonizaron estas semanas.
Hai só uns días sóubose que a empresa conta con despedir ao 17 % da súa plantilla, uns mil cincocentos traballadores, para axustar o seu volume de gastos. Como vivimos nun mundo totalmente podre, este anuncio, en vez de fundir a reputación e a cotización da compañía, redundou nun aumento do seu valor en bolsa. A mesma plataforma de streaming que tan tranquilamente lle solta cen millóns a Taylor Swift por ter a súa música alí, que invirte a fondo perdido cantidades insólitas para ter podcast en exclusiva ou que mesmo lle pagou uns 25 millóns de dólares aos duques de Sussex -non habería xente á que darlle un micrófono no mundo- por un programa que nin renovou por unha segunda tempada.
O resumo: vou seguir usando Spotify? Seguramente si, por simple comodidade e porque as alternativas non me parecen mellores e comprar toda a música que escoito e economicamente imposible. Non quita que me gustaría que fora posible imaxinar ou construír unha alternativa e que, se de verdade queremos apoiar aos artistas, a solución pasa por comprarlle os discos, merchandising e diría que irlle aos concertos, pero sabendo como está o tema das distribuídoras tampouco arreglamos gran cousa.
Estes eran, os directivos de Spotify, algúns dos listos do título da sección. Imos co das listas. Xa empecei a miña -que en teoría teño pechada, pero tampouco sei cen por cen se se vai manter como está de aquí a que remate- e, nesta primeira semana de decembro xa se lanzaron todas as grandes cabeceiras musicais a publicar as súas co mellor deste 2023. Aquí critico moito o imperialismo, a hexemonía cultural, a dependencia dos Estados Unidos e demais perrechadas, pero ao final a gran parte da música que escoito ven influenciada polo que se move pola escena alternativa anglo. Que sempre acabo tirando máis cara ao Reino Unido -non é algo do que presumir- que para Norteamérica, pero, a efectos prácticos, tanto monta, monta tanto.
De todas as que vin, a que máis me gustou foi a de The Quietus. Levan sendo un medio de referencia para min moitísimo tempo e, como con todas as súas listas, asómbrame a gran cantidade de música que pasa lonxe do meu radar. Apenas coñezo a un dez por cento (con sorte) do que sale nese top 100, pero sempre sei que o que está arriba o está por méritos propios ou porque aporta cousas verdadeiramente relevantes ao debate. Sorprendeume ver a Lankum no número un (son o fenómeno máis incomprensible para min deste ano) e alegroume moito que o disco de PJ Harvey, que pasara coma un traballo menor por moitos sitios, teña o recoñecemento que merece. A min encantoume, aínda que entrara nel con reticencias. Entre os outros 98 integrantes da lista hai de todo: bizarradas, electrónica experimental, metal extremo, rock clasicote, jazz, pop atrevido. Unha infinidade de sonidos e de posibilidades. Sempre estimulantes.
Non entrei aínda a cotillear demasiado na lista de Wire, outra que dá para descubrir música -realmente cantos discos se editan e que pouquiños chegan a ser minimamente relevantes- por un tubo e que puxo de número a Yo La Tengo, que na lista desta humilde newsletter xa apareceron en postos menos honrosos.
Máis convencionais me pareceron as de Stereogum, aínda que esta gustoume bastante, e, sobre todo, a de Pitchfork, que parece máis un concurso para contentar a todo o mundo que unha escolma atrevida e decidida dos seus redactores por premiar o que verdadeiramente lles gustou destes últimos doce meses. Digo doce meses porque o primeiro disco da lista de Pitchfork para 2023 é un álbum de 2022, SOS, de SZA, publicado o pasado 9 de decembro. Quitando este detalle, que ven pola teima -eu tamén son culpable- de pechar o ano antes de que remate; os cincuenta álbumes seleccionados están ben, hai variedade (entrou Tomb Mold, para a miña sorpresa). Pero sábeme terriblemente conservadora e denota algo que xa levaba tempo pensando na miña cabeza ata que este fío de Twitter lle deu forma e unha estrutura lóxica. Que hai tempo que Pitchfork morreu como significado de vangarda e que hoxe en día é unha caricatura do que naceu sendo. Do mundo da moda controlo bastante menos, pero, polo que di, a comparación con Balenciaga tamén é axeitada.
Na exposición de motivos do fío, o usuario este -do que non sabía da súa existencia, pero que lle agradezo a precisión para abordar este tema- tira dun punto de vista situacionista para sinalar como a crítica posirónica do poptimismo acabou sendo indistinguible do poptimismo convencional. De como calquera idea disruptiva ou radical, de vivir o suficiente, acaba sendo asimilada e convertida en espectáculo, en obxecto de consumo, en connivencia acrítica co sistema que unha vez pretendeu combatir. Teño moi recente a lectura de A sociedade do espectáculo, de Guy Debord, así que non podo máis que estar a tope con esta interpretación apocalíptica do modelo de consumo e crítica cultural actual.
Pero vivimos nunha sociedade. E como sería imposible non contradicirme nalgún momento e non caer en incoherencias eu tamén alimento este mesmo sistema. Os discos que ides ver aquí reseñados nas próximas semanas, con algunha nota de cor galega, están case todos criticados nestas webs que menciono ou incluídos nas listas de final de ano (deixei a miña feita antes de que publicaran as súas, mais acabamos por copiarnos en moitos artistas). Estou a repetir e a amplificar un ecosistema cultural determinado. Tamén votei na lista de discos internacionais (a estatal non saliu) da Mondo Sonoro, que peca de conservadora (aínda que lle teña cariño ao disco de boygenius) coma a de Pitchfork, pero que se adapta bastante aos meus gustos -do top 10 que mandei só faltan tres discos-. Pódese ver na edición en papel que está subida na web e na que por primeira vez publico dende que entrei a colaborar en 2019. Ademais da lista co mellor do ano está unha entrevista que fixen hai xa meses con Grande Amore (con Nuno, Clara e María) e que deixaron na nevera máis tempo do que me gustaría. Polo menos chegou a saír e fíxoo na edición para toda España, o cal mola porque sempre fai ilusión ver que os temas propios acadan algo máis de atención e porque, como grupo, meréceno todo. Xa debían saír na portada.
Ando a facer bastantes cousas para eles ultimamente. Gústame estar dentro da roda. Máis me gustaría se pagaran, pero polo menos puiden ir ao concerto aniversario de Dios Ke Te Crew do sábado pasado, que estivo guapísimo e, por parvo, quedara sen entrada. Fixen unha croniquiña moi breve, demasiado para un evento de dez horas, pero deume marxe a meter un “Palestina vencerá” polo medio, así que pagou a pena.
Os esquecidos
No mundo da música hai unha serie de discos que, por un mal timing, quedan sempre fóra destes repasos do ano. Son os que salen de mediados de novembro en adiante. Pasaralle a bastantes medios co Quaranta de Danny Brown e con Vaciador, de VVV [ Trippin'you ], pero na lista da Xanela entraron, así que non van ser os que hoxe nos ocupen.
No meu caso os esquecidos son eses álbumos aos que non lle fago puto caso por motivos varios de xaneiro a novembro e que cando comezan a rular as listas atopo por todas partes. E que realmente me flipan. Así que esta última sección da semana vai ser para discos que, de ter descuberto antes, estarían ou pelexarían forte por entrar no meu top.
Marina Herlop - Nekkuja: É precioso. Que animalada. É unha auténtica xoia de disco. Art pop bastante experimental, con bucles electrónicos oníricos e unha voz de porcelana. Bases que rompen, xogos co glitch. O último traballo de Marina Hernández López (que ollazo tivo para o naming) é unha auténtica marabilla. A forma na que se deforman as texturas, nas que as cancións mutan, na que todo ten un sentido aínda que non o pareza. Discazo.
Israel Fernández - Pura Sangre: É de maio, pero como normalmente penso que o flamenco non me apela pasei olimpicamente del. Aquí hai de todo menos ortodoxia. De xuntar a guitarra de Diego del Morao ca voz e a capacidade interpretativa de Israel só salen cousas boas. E con colabos de luxo como a de Pional na bulería ‘Al tercer mundo’. É maxistral como se amplían as fronteiras xa enormemente dadas de si dun xénero que sempre camiña da man da vangarda dende a tradición máis fonda. Outro imprescindible deste 2023 e que aquí foi ignorado.
Grandbrothers - Late Reflections: Este si que me pilla fóra, forísima, da miña zona de confort musical. Un disco de pianos ambient gravado na catedral de Colonia. A priori, a típica turra da que escapo como bo normie que son. Pero é unha pasada. Non sei como o fai, pero atrápate nas pasaxes instrumentais que debuxa e é imposible saír. É música perfecta para ter de fondo currando, non o nego. Pero dende unha escoita activa é emocionante, intenso e completísimo. Nunca entrei no ambient porque me dá pereza todo ese mundo das cancións que “se ponen buenas” a partir do minuto 9. O disco de Grandbrothers non é iso. É un traballo de orfebrería que me pillou a pé cambiado, pero que me deixou totalmente entregado.
Algo que comparten estes tres álbumes é que son propostas que parten das marxes do meu espectro musical. Non son pop de guitarras ou art punk sesudo, que é por é máis fácil pillarme. Se creo nos medios musicais, na divulgación de contidos coma os que aquí intento ofrecer é porque sen alguén que abra as portas destas marabillas é moi difícil chegar a elas. Agardo que, dalgún xeito, esta Xanela sexa para vós o motivo que vos leva a darlle a oportunidade a traballos que non escoitariades doutra forma. E que se só un de cada cen dos que aquí comento vos fai clic e vos aporta algo xa estaría máis que amortizado o tempo aquí invertido.
Por se vos dá preguiza entrar a mirar de que música se fala en cada post ou vos olvidastes do nome dalgún artista, lembrade que existe esta lista de reprodución con todo (ou case todo) o que se vai comentando por aquí ao longo deste ano. Para o ano que vén haberá outra, esta xa anda case nas 600 cancións.
A canción da semana
Suficientes ventanas abertas a correntes novas por estes sete días. Toca volver ao de sempre. Ao ABC deste espazo. Á escuridade, á angustia existencial, ás melodías agónicas e ás vidas turbulentas. Ao puto post-punk. E ao grupo ao que lle debo tantas cousas. A Joy Division, a quen se non. A Ian Curtis, ás cordas no pescozo, ao mitiquérrimo púlsar do Unknown Pleasures e a todos os tropos miles de veces frecuentados dende entón. Ao himno que abre un álbum tan referenciado que hoxe é case paródico falar del. A ‘Disorder’, sempre a este tema.
A esa percusión seca e muteada. A unha das liñas de baixo máis icónicas da historia da música. A un fraseo de guitarra inesquecible. Todo se xunta e se combina para unha introdución maxistral que senta as bases do que vai ser o clima do álbum en canto entra a voz cantada, case robótica: “I've been waiting for a guide to come and take me by the hand”.
A historia tráxica de Ian Curtis penso que é ben coñecida, está o peliculón de Control por se queredes ver o seu biopic. Joy Division morre con el e nace New Order, dos que tamén temos falado aquí (non demasiado ben) en tempos recentes. Pero no breve lapso de tempo no que estiveron xuntos deixaron dous discos para a historia: Unknown Pleasures e Closer. Son máis fan do primeiro que do segundo, pero ambos os dous son dúas miradas á escuridade, ao medo, a redención e a un mundo interior tormentuoso e estranamente vivo. O punk morreu, viva o post-punk. A mesma rabia primitiva, pero canalizada de forma totalmente diferente.
Atmosferas no canto de sons explícitos, experimentación en vez de inmediatez. Había que explorar novas formas de contar o jodido que era vivir, sobrevivir, e poucos captaron ese momento coma un grupo de chavales de Salford, ás aforas de Manchester, que primeiro foron Warsaw e xa logo Joy Division.
‘Disorder’ é, á vez, o tema que mellor encarna o espírito do Unknown Pleasures e o máis inmediato, o máis efectivo entre capas de distorsión e penumbra. “Could these sensations make me feel the pleasures of a normal man?”, remata a primeira estrofa. Un canto agónico e perturbador: “It's getting faster, moving faster now, it's getting out of hand / On the tenth floor, down the back stairs, into no man's land / Lights are flashing, cars are crashing, getting frequent now / I've got the spirit, lose the feeling, let it out somehow”.
É unha das miñas cancións favoritas de sempre. Unha desas que sabía que ían aparecer nesta sección dende o primeiro momento en que a creei e só facía falta que chegara unha semana apropiada para incluíla. Fai frío e hai moita escuridade fóra deste piso húmido. Poucos ambientes tan propicios para esta música. “Until the spirit new sensation takes hold, then you know”. Expiatoria, liberadora, como retorcerse oubeando ata o final da canción ese “Feeling” en bucle. Forever Joy Division.
E ata aquí esta nova edición da Xanela. Ando bastante absorbido por movidas varias (agardo poder traer novas do proxecto de Senegal en moi pouquiño tempo) e non teño demasiado tempo para facer todo o que me gustaría, mais agardo que este post leve o mimo suficiente para resultar algo interesante. Moitas, moitísimas, grazas por ler! Ía escribir que nos vemos en sete días con máis movidas, pero realmente o domingo sale o segundo capítulo da lista de final de ano, así que alí nos veremos. Azos e apertas ata entón!