Dende as marxes
Pop, bicicletas, distopías, memes, divulgación, crítica e, sobre todo, PJ Harvey
Escribín esta introdución polo menos xa cinco veces. Son altas horas da madrugada, tan altas como para preocuparme de que este boletín salga a tempo, fai moita calor e veño co cerebro e cas pernas derretidas de adestrar ao sol. Toda a vida me custou un mundo arrancar cos textos. Cando solvento o primeiro parágrafo todo vai para diante do tirón, pero escribir as primeiras liñas é unha pequena odisea á que me enfronto cada semana nesta Xanela e, cando me daban traballo na axencia, mil veces a diario.
Teño a mala costume de nunca ler de volta o que escribo antes de publicalo. Supoño que aquí xa vos teredes dado conta a base de faltas de ortografía, erros de coherencia e meteduras de pata varias, pero lévame sendo imposible toda a vida. Nin nos exames no colexio e no instituto, nin nos teletipos da axencia, nin nas crónicas para a revista nin nas turras que vos solto para aquí.
Menciono o da revista porque, se non o contei antes por aquí, colaborei uns anos na Mondo Sonoro, cousa que vou volver facer a partir deste mes. Igual estou facendo tremendo spoiler e adiantando noticias que non deberían ser públicas, pero como non se me deu consigna de confidencialidade algunha tiro para diante, que tampouco é nada tan relevante. A revista vai volver editarse en papel e na web despois de pechar a edición galega a comezos do ano pasado (por non haber quen a atendera e por falta total de rendibilidade).
É unha noticia que me alegra, porque todo espazo de difusión cultural -aparte co laborioso da difusión en formato físico- é benvido e Mondo non deixa de ser unha cabeceira cunha traxectoria importante e unha marca consolidada. Por iso tamén me deixa bastante frío e desanimado que as colaboracións vaian ser por amor á arte. Estiven tentado de negarme a participar nesta nova etapa se non se retribuían os textos e as fotos, aínda que fose de xeito simbólico ou por mera cobertura de gastos, mais de momento aceptei -non sen protesta expresa- facer algún aporte puntual por puro altruísmo. Non sei como funcionan as cousas na redacción da revista en Madrid, pero o que pode mover unha edición galega, de momento, está lonxe de ser unha iniciativa moi lucrativa.
En calquera caso, foi unha decisión á que lle dei moitas voltas porque o de traballar gratis lévoo mal -aínda que teña máis experiencia da que me gustaría e en sitios ben máis grandes- e con 29 anos xa feitos tampouco me apetece a andar facendo cousas en plan amateur. Pero teño a espiña cravada de que sempre me gustou facer fotos de concertos e de que, cando estaba empezando a facelo con algo de xeito, veu a pandemia e arrumboume con todo. Ten a súa gracia porque botei anos co Instagram pechado, volvino abrir en plan conta profesional e nunca máis volvín ir acreditado como reporteiro gráfico a ningún concerto. Ao final abrín esta Xanela -que dá o seu traballiño, non vos pensedes- como vehículo de moitas expresións creativas que me pasan pola cabeza e hai cousas (concretamente, facer fotos en eventos e entrevistas) que aínda non pode abranguer. En resumo: que vou facer algún choio gratis por aí adiante e que xa o irei contando por aquí tamén.
Quen vixía aos vixiantes?
Saquei o da Mondo a colación, aparte de por que me apetecía contalo, porque xusto esta semana lin este artigo en The Guardian acerca de como as distribuídoras -aquí falan de cine, pero vale para a música ou para calquera expresión artística ou de entretemento- xa directamente exclúen aos críticos de cine dos pases promocionais das películas e céntranse en movelas sobre todo entre influencers. El Confidencial tamén publicou algo sobre o tema, pero está detrás de muro de pago (que se pode saltar co lector do navigador a pouco que sexades un pouco piratas coma min).
Ambos os dous textos parten do caso concreto da película de Barbie, pero non é unha práctica exclusiva desta ocasión, senón que é algo que se ve cada vez máis e máis, por moito que digan que desta vez foi esaxerado. A intención é ter un control total e absoluto sobre as opinións que se difunden das propiedades intelectuais e evitar calquera crítica ou reseña negativa. A título persoal, tenme pasado de chegar co ordenador e con demais parafernalia a algún festival e xa non que non haxa unha zona habilitada cuns certos recursos -unha mesa e enchufes, aínda que sexa- para que poidamos traballar, senón que directamente se sorprendan de que teñamos intención de facelo. Moito mellor que tomemos unhas birras a conta deles e xa ao día seguinte rebotaremos a nota de prensa máis un par de fotos chulas das que rula a propia organización. Esa é a parte máis amable. A desagradable son as chamadas ou os comentarios pasivo-agresivos, pero iso queda para outro día.
Pego estes dous parágrafos porque sei que non se vai clicar na ligazón e o que tratan tamén me parece importante comentalo. A crítica cultural está moi devaluada. É unha obviedade dicilo e os aspectos que sinalan en The Guardian son importantes (a presión das distribuídoras, a escasa independencia de quen escribe, o medo a unha recepción negativa entre o público), pero penso que non podemos pasar por alto a connivencia da gran maioría de medios culturais con este modelo, do que se levan lucrando -pode que como única alternativa de supervivencia- durante anos.
Érguense agora voces en contra de que haxa influencers de turno como invitados a estas estreas ou ás zonas VIP de concertos porque é a conta de excluír aos medios, pero cando son os propios xornalistas os que exercen este rol do mesmo xeito acrítico e interesado, tragando con todos os excesos de quen organiza estes eventos, calamos. É unha xeneralización e sei que hai xente que leva protestando tempo e que non é partícipe deste circo, pero abonda con que ver segundo que coberturas como para pensar que o problema é máis grave que a mera ausencia de críticos de medios en pases promocionais de películas.
E si, levamos anos, pode que xa décadas, inmersos nunha crise mediática de grande calibre. Pecharon centos de cabeceiras, ninguén paga por información, a profesión segue a ser precaria sen visos de mellora e os medios están entregados aos anunciantes porque son quen manteñen o tinglado en pé. Pero se unha cabeceira como El País decide sacar unha newsletter de actualidade musical contratando á xente de Rockdelux -medio de pago e outrora tamén de prestixio- e os temas de debate que son capaces de poñer sobre a mesa nas primeiras entregas son dun nivel digno de prescolar, pouco máis podemos agardar de quen verdadeiramente anda apurado por cadrar as contas. Non quero enlazalos porque nin difusión merecen, pero de verdade que, ademais dun tufo a boomer insoportable, os temas eran tan tristes como se estaba o rock morto, se o reguetón era música ou se Rosalía era un artista de mérito ou un produto de puro marketing. En resumo: o mainstream, tamén o xornalístico, está podre. Toda a crítica que nos pode interesar ou mover está nas marxes e, se nos interesa, temos que ir nós buscala e mimala co noso apoio, porque ese é o mundo no que estamos.
Remato ca perorata cun pequeno apunte: o público tamén ten culpa. Despois de anos tendo a gurús da cultura predicando coma se tiveran a verdade absoluta entendo que pode haber reticencias a certas críticas sobre certas obras, pero á que lles caeu en redes a Jenesaispop (antes citeinos para mal, agora para ben) por poñer a parir -na miña opinión, con auténtico merecemento- o último disco de Arde Bogotá foi bochornoso. Podo respetar e respeto que haxa a quen lle guste, pero entendo que un medio musical pode ter a liberdade para expresar o contrario se así o opina o encargado de escribilo. E non nos ten por que molestar. Ao final estamos contribuíndo a xerar ditaduras de opinión se perseguimos todo aquilo co que non estamos de acordo.
Soldados de Polly Jean
Como non hai nada mellor que unha opinión contraditoria veño aquí a defender a instauración dunha ditadura na que se reprima a todos aqueles que dubiden da figura de Polly Jean Harvey Parera. De alcume musical PJ Harvey, é unha das voces máis importantes na música dos últimos trinta anos, una auténtica icona que ten escapado das etiquetas de calquera movemento dende o inicio da súa carreira e que se ten movido sempre de forma maxistral entre os sons do rock alternativo, concedendo máis espazo ao folk na súa etapa de madurez.
Harvey está detrás de cancións perfectas -podo sacar a lista, pero non acabaría o post hoxe- e de discos redondos. Ten a suficiente bagaxe como para permitirse non sacar nunca máis música nova e seguir vivindo das rentas, facendo concertos cando lle preste para sacar a relucir un repertorio case infinito. Con todo, sete anos despois de dar á luz The Hope Six Demolition Project (2016), un álbum de rock alternativo sobre os conflitos bélicos no mundo para cuxa composición decidiu visitar Afganistán ou Kosovo para documentarse, PJ Harvey volveu a carga o mes pasado con I Inside The Old Year Dying, o seu disco máis recente.
Este último traballo nace dun poemario narrativo publicado pola autora o ano pasado baixo o título de ‘Orlam’, un traballo de realismo máxico escrito nun dialecto local inglés da súa contorna natal para o que tamén tivo que estar meses aprendendo a redactar e a coñecer as posibilidades do idioma. Foi este traballo o que lle devolveu a Polly Jean as ganas de editar música despois dunha tempada alonxada dos estudos, aos que regresou para editar un disco que musica as pasaxes da súa lírica.
En I Inside The Old Year Dying non están a rabia de Rid of Me nin a inmediatez de Stories from the City, Stories from the Sea. Pode non ser un disco xeneracional como a súa discografía dos 90. Pero é un traballo excepcional, aínda que me collera a pé cambiado. Gardeille tempo para desfrutalo, para escoitalo sen présas, e pagou a pena. Non lle quixen facer moito caso aos adiantos porque non me convenceron moito, pero encaixando todo no álbum todo colle sentido. É un disco que crece con cada canción, que reserva o seu mellor material para o tramo final e que remata con posiblemente o mellor tema, ‘A Noiseless Noise’, que ademais recupera as guitarras da mellor PJ Harvey de sempre.
É un disco de folk, pero tamén é un disco críptico, pechado sobre si mesmo, cantado nun inglés que necesita ser descifrado e que aborda temas como a perda da inocencia, o paso á vida adulta, o espertar sexual. O inicio deixoume frío, case quito o disco e me poño con outra cousa, pero terminou xerminando algo dentro de min. I Inside The Old Year Dying é unha obra íntima e universal, un novo traballo fantástico dunha artista total, sempre brillando en todos os estilos. Renuncio a calquera esperanza de vela en sala, pero, por favor, festivales peninsulares, traédema preto o ano que vén.
PJ Harvey foi moitas moitas veces candidata á entrar na canción da semana da Xanela. Se non o fixo xa foi -isto é verdade- porque non sei cal poñer. Ten tantas que me custa decantarme por unha. Hai outra artista ca que me pasa algo semellante, aínda que non de xeito tan esaxerado: Carly Rae Jepsen. Ela é a autora da canción desta semana, que non, non é ‘Call Me Maybe’, por moito que este sexa o corte perfecto de pop comercial, a canción dun verán, un himno dos 2010.
A escollida desta vez é ‘Run Away With Me’, a encargada de abrir Emotion (2015), o disco que sucedeu ao furacán do ‘Call Me Maybe’. Ten que haber moitísimo talento para ser capaz de deixar atrás o sambenito de one hit wonder despois de ter pegado un petardazo tan grande como o desa canción, pero é que poucos discos de pop se me ocorren mellor que o mencionado Emotion.
Os ventos que abren este tema son o preludio doutra canción perfecta, irresistible, das que compran un solar a perpetuidade na memoria colectiva. É o tema por excelencia dun disco rebosante de sinxelos perfectos, capaces de asaltar a radiofórmula -cando isto aínda podía significar algo- de calquera país do mundo.
Houbo unha etapa na que presentaba a Carly Rae Jepsen como un pracer culpable. Como ese gusto musical que te abochorna. Hoxe, por sorte, son algo menos gilipollas (nese aspecto) e podo desfrutar en plenitude dunha das mellores cancións nunca compostas para cantar a peito enchido, para abrazar en plenitude o pop, os retrousos inmortais e a emoción por vivir. Unha artista total, a raíña do pop, e protagonista dun dos mellores concertos que teño presenciado, alá no Primavera de 2019.
CRJ sacou disco este mes e, aínda que non o teño moi macerado como para emitir unha opinión, apunta a que, como mínimo vai seguir engordando o seu repertorio de cancións perfectas. Longa vida ao pop.
Cariño, he explotado a los niños
Unha cousa que recuperei estas semanas foi as ganas de tocar algún videoxogo. Forceime un pouquiño a deixar o vicio de lado porque tendo a entrampallar con eles e acabo descoidando outras opcións de ocio, sobre todo as novidades musicais, co cal me vexo resentido de contidos para a Xanela. Tamén é certo que estaba falto de títulos que me estimularan un mínimo e, sobre todo, non quería soltar pasta por un novo.
O caso é que me deu bastante FOMO todo o que rodeou o lanzamento de Baldur’s Gate 3, que, se me preguntades, alén do último Zelda, é o xogo máis importante deste ano. Non quero enredar demasiado falando del, pero ten pinta de que vai ser un título referencial a moitos anos vista no sector dos RPG e espero poder pillalo máis cedo ca tarde.
O certo é que, movido por ese estímulo, consultei a biblioteca das 795456234 putas aplicacións que teño instaladas no ordenador (de verdade, é unha peste este tema) para ver se tiña algún videoxogo decente descargado por métodos legais e aínda non comezado. Descubrín que, a conta dos regalos mensuais de Amazon Prime e dos semanais da Epic Store, teño unha colección bastante máis nutrida e completa do que pensaba.
Probei un par deles (o Baldur’s Gate 2, dos 2000, e o Loop Hero), pero sobre todo alí atopei Frostpunk, xogo que motiva o título desta sección. Desenvolvido por 11 bit studios (si, os doutro xogazo coma This War of Mine), é o que se coñece como colony builder, é dicir o típico xogo de construcción de cidades no que se mezclan elementos de supervivencia. Neste caso es o xestor dunha cidade nun mundo posapocalíptico de ambientación steampunk (mezcla de Inglaterra victoriana e tecnoloxía futurista, moi mi mierda se me preguntan) e tes que tomar medidas e controlar o crecemento da poboación para conseguir sobrevivir en condicións extremas de frío.
Estás ao cargo da planificación económica (recollida de recursos, desenvolvemento de tecnoloxías, distribución de edificios, todo o típico deste formato), pero tamén do ordenamento legal, que, en situacións extremas, pódete obrigar a poñer aos nenos da colonia a traballar nas minas de carbón, a acumular aos enfermos en condicións insalubres e a todo tipo de decisións moral e eticamente controvertidas ante as diferentes situacións que van xurdindo. Todo isto ten consecuencias e podes terminar sendo deposto do teu cargo e exiliado se non o xestionas ben.
Sobre o papel pode non parecer especialmente atractivo, pero o bucle xogable é adictivo. Os gráficos son moi logrados para o modesto do estudo responsable e a dificultade é o suficientemente elevada de base (hai modos extremos que non toquei) como para que sexa difícil completar os escenarios. Como guinda do pastel: hai secuela anunciada e chegará en 2024. Ganazas de pillalo.
Tiña gardado dende hai xa un mes ou así este vídeo que poño aquí arriba para comentalo cando falase de algo de videoxogos. Seguro que moitos, aínda que a día de hoxe non xoguedes a nada, tedes probado os Sims de pequenos. O típico de construír unha familia e despois afogala retirando as escaleiras da piscina, polo menos. The Sims é aínda hoxe unha franquicia explotada sen miramentos por EA, que ten unha granxa de cartos nos contidos descargables de pago dos xogadores desta propiedade intelectual.
Se hoxe volvo a eles é porque este vídeo, da canle Game Maker’s Toolkit (súper interesante en canto á divulgación de videoxogos), aborda como os creadores programaron a intelixencia artificial dos personaxes para cando non os controlabamos. Toda unha serie de decisións de programación pensadas para deseñar seres “intelixentes” que atenderan as súas necesidades vitais de forma suficiente para non morrer de inanición nin andar pola vida como pordioseros pero insuficiente como para non requerir a intervención puntual do xogador. Unha simulación que, en xogos posteriores, terminaron levando á comunidades completas de persoas, coas súas implicacións a nivel social e demais. Estouno vendendo fatal, pero o vídeo -breve e didáctico- é fascinante. Faiche pensar sobre miles de aspectos nos que non repararías cando xogas e sobre como se pode programar o comportamento dun ser humano nun videoxogo de forma realista.
De forma máis recente atopei tamén este vídeo, da mesma canle, que recopila nun cuarto de hora os proxectos máis interesantes da game jam que eles mesmos organizaron. Un evento dun fin de semana no que programadores e deseñadores de videoxogos presentaron miles de proxectos baixo unha única premisa: a reversión de roles. Proxectos nos que o xogador controla o chan que se move, e non ao heroe; un plataformas de golf no que usamos a pelota coma palanca para impulsarnos e centos de ideas toleas e tremendamente creativas.
De verdade que asusta ver a calidade dalgunha das obras presentadas e ogallá que poidan ver a luz como xogos reais algún día. En calquera caso, nun mundo no que hai apostas cada vez menos arriscadas por parte dos estudos grandes ante os altos custos de desenvolvemento, proba outra vez o comentado moito máis arriba neste post: o interesante está nas marxes, no alternativo é onde reside a verdadeira capacidade de innovación e artística.
As bicicletas son para o verán
Hai quince días decidín que tiña que facer si ou si un pequeno breve na Xanela para falar do espectacular que fora o Tour de Francia deste ano e da idade dourada que estamos a vivir os aficionados ao ciclismo grazas a unha xeración de corredores chamados á historia coma Tadej Pogacar ou Jonas Vingegaard. Eles son as grandes referencias nas grandes voltas, esas carreiras de tres semanas que, tradicionalmente, acapararon todos os focos e que, en España, son moito máis coñecidas que o circuíto de clásicas e de voltas dunha semana.
Nese espazo máis de nicho é onde nos últimos anos temos desfrutado doutra rivalidade antolóxica: a de Mathieu van der Poel e Wout van Aert. O primeiro, holandés. O segundo, belga. Rivais en ciclocross dende nenos. Rivais en ciclismo en ruta como adultos. Van der Poel é fillo dunha estirpe ciclista, seu avó foi o mítico Raymond Poulidor e seu pai tamén foi ciclista de elite con vitorias destacadas.
Este fin de semana, en Glasgow, pechou o arco da tempada de ensoño, erguendo os brazos na meta do Mundial de ciclismo en ruta despois de facelo en Via Roma na Milán-San Remo e no velódromo de Roubaix na París-Roubaix. Son as tres prazas máis importantes para ciclistas coma el, rodadores. Dous monumentos e un maillot co arco da raíña para un deportista que, dende o domingo en adiante, só corre para decidir como de extensa vai ser a súa páxina nos libros de historia do ciclismo.
E fíxoo despois dunha tarde digna de lembranza, na que foi o primeiro en chegar despois de 270 quilómetros de competición extrema, grazas a un circuíto -moi herdeiro dos deseños de ciclocross- técnico e esixente. Non había grandes desniveis, pero si era estreito e obrigaba a un dominio excelente da bicicleta, a unha concentración total en todo momento e a unha colocación perfecta. Alí enterrou as súas opcións Remco Evenepoel, vixente campión mundial, que foi a remolque toda a carreira froito da súa incapacidade de manter a posición nas primeiras prazas do pelotón.
A 120 quilómetros da meta xa só había no grupo dianteiro grandes cabezas de cartel, favoritos atacándose e procurando a vitoria en solitario con ataques duros en cada pequena rampa, curva e despiste. Un espectáculo de ciclismo total que, despois de horas de deleite para os espectadores, deparou un desenlace cun grupo de catro ciclistas: van der Poel, van Aert, Pogacar e Mads Pedersen. Por esa orde chegaron ao final, con caras de pura agonía -van der Poel chegou a caer mentres rodaba en solitario despois do potente ataque que lle deu a carreira-.
Foi un día memorable, quizais o mellor día de ciclismo da miña vida, e unha tarde que honrou a este deporte tan vilipendiado por outros. Non quero pecar de fan, pero teño que sinalar que a medalla de bronce de Pogacar chega despois dun sprint milimétrico con Pedersen -campión do mundo non hai tanto e un corredor formidable neste terreo-, a quen conseguiu superar con moitísimo esforzo, tanto que se tivo que retirar da zona mixta por risco a caer alí redondo. Dá igual que nunca máis gane o Tour, será unha lenda deste deporte.
Remato xa, que se me foi un pouco das mans a extensión. Moitas grazas por ler se chegaches ata aquí (se non o fixeches tamén, pero menos). Vémonos para a semana con máis teimas, obsesións e movidas que me apaixonan. Ata entón, coidádevos e desfrutade do verán os que poidades. Apertas fortes!