Traxicomedia
O post que me gustaría non ter que escribir (e memes para suavizar)
Creo que escribín a introdución deste post dez veces. Pódese dicir, se chegades a ler isto, que estiven: atascado. Bloqueo creativo por sobredose de estímulos. Hai dúas semanas contábavos que marchaba a Senegal e mentía vilmente -notábase xa o ambiente de campaña electoral- ao dicirvos que agardaba poder escribir algo dende alí. O das noites a 27 graos non resultaba prometedor para as miñas rutinas e así foi.
Aínda así, antes de darlle carpetazo ao tema, si me gustaría rescatar algo da viaxe para este espazo do feixe de miles de anécdotas que traio de alá. Por temas de papeleo legais relacionados co proxecto, estes días tiven que escribir a memoria do que foi a miña experiencia e creo que na breve páxina de Word que redactei debín poñer polo menos quince veces o verbo aprender. Porque realmente foi o que fixen. Aprendín conceptos técnicos e prácticos de audiovisuais, aprendín moito dun país e de realidades diferentes e, sobre todo, aprendín -aquí case podería dicir que confirmei- que os grupos humanos son a clave de calquera proxecto, organización ou sociedade. E os que atopei alí, tanto por parte de Agareso coma de Hahatay, foron fantásticos. Veño súper contento de ter sido parte desta iniciativa e só agardo que dentro dun meses poidamos entregar un traballo á altura. Tamén houbo unha compañeira que me descubriu o mundo de como facer Reels (si, son bastante boomer) e collín un vicio importante co tema, aínda que polo menos este quedoume cuquiño para resumir a viaxe:
A historia interminable
Poño memes para suavizar porque van facer falta. Pechado o tema de Senegal teño que ir co outro asunto do que non podía escapar esta newsletter. É algo íntimo, persoal e que non sei nin se resulta axeitado comentalo aquí, pero levo meses querendo poñelo por escrito e creo que é o momento oportuno. Este luns fun a xuízo ca miña empresa. Amigos e familia -a gran masa de subscritores deste espazo, non imos enganar a ninguén- xa saben o que supón este feito para min. É case o punto e final, á espera do epílogo, dun capítulo da miña vida que levo tempo querendo que termine.
Van tres anos dende que me presentei na sede dun sindicato para elaborar unha denuncia ante a Inspección de Traballo pola miña condición de falso autónomo. Van 36 meses nos que a vida deu moitas voltas, tantas que sigo desorientado. Cóstame recoñecer ao Javi que un día tomou esa decisión e aínda non sei, ou non quero pararme a pensalo, que faría esa persoa de saber todo o que ía acontecer a posteriori. Tamén aprendín moito, pero a base de hostias, ansiedade e depresións. De feito, todo este proceso tense convertido nunha tortura que moitas veces pensei que ía terminar por consumirme. Supoño que teño que dar grazas polo entorno que teño e que me coidou en todo este tempo. Non son un mártir e incluso é case un privilexio que me poida ter permitido o que pasei, pero aínda así é a miña historia e quero contala.
Teño claro que non afrontei a situación de forma modélica e que hoxe son unha persoa máis madura (tamén bastante máis queimada e vella) que a que se meteu neste lío, pero tamén coido que era imposible prever que o caso se fora cruzar tanto, ata coller tintes de traxicomedia. Vou intentar resumir todo moi rápido e moi claro para quen lle falte información desta historia. Todo o rápido e todo o claro que se poidan resumir tres anos así de intensos, advirto.
Denunciei á Inspección de Traballo no verán de 2020. Déronme a razón uns meses despois. En outubro dese ano a propia Inspección deume de alta como traballador indefinido fixo a xornada completa despois de que a empresa se negase a facelo. Dinme de baixa como autónomo. Deixei de poder emitir facturas. A empresa negouse a aceptar esta situación e decidiu que só me ía pagar mediante facturas que xa non podía tramitar. Resultado? Meses e meses currando sen cobrar. Ata que petei e terminei de baixa por ansiedade.
Termina aquí o relato? Non. Agora vén a parte graciosa na que, estando de baixa, si cobraba a prestación. Cobraba e non traballaba. Antes traballaba e non cobraba. Como me sentía mal por esta situación, e tamén porque son un pouco gilipollas, pedín a alta voluntaria aos dous meses e reincorporeime. As vibras no curro non eran precisamente as mellores e non tardei moito en volver verme superado. Segunda baixa. Estamos a finais do verán de 2021. Aínda falta.
Non mencionei que durante todo este tempo tiña que batallar cos diferentes departamentos da empresa para cada papel ou trámite que necesitaba. Correos que se me ignoraban, chamadas desafiantes, requerimentos desatendidos. O día a día era petar ca cabeza contra unha parede. Sumado a non cobrar e verme sen un peso para vivir en plena pandemia, cun alugueiro ás costas e demais gastos correntes, pois todo o tema acabou afectándome bastante á estabilidade emocional, para que mentir.
De forma paralela á denuncia que debía resolver nos xulgados sobre a miña relación laboral ca axencia presentei outras dúas por impago na Inspección, que morreron na vía administrativa porque, ao estar xa xudicializado o caso, non podían intervir. Un pouco desesperado por todo o que estaba a pasar acabei presentando outra denuncia por vulneración de dereitos fundamentais (integridade, indemnidade, tutela xudicial efectiva) e acoso laboral para tratar de acelerar o proceso, xa que estas en concreto teñen un percorrido máis rápido na xustiza que a antes mencionada. Aclaro que eu destas cousas non tiña nin idea e que facía o que me recomendaban no sindicato, non son un iluminado tampouco cas cuestións laborais.
O certo é que funcionou. Fumos a xuízo a finais de 2021. A empresa decidiu que non lle pagaba a pena presentarse e que lles era mellor insistir nesa actitude de facerme o vacío. Chamei a meu pai chorando de emoción ao saír da vista porque, por unha vez, tiñamos algo de fortuna. Gañamos. Unha indemnización pequecha e a obrigación de cesar no trato vexatorio. Por fin unha luz ao final do túnel. Comezaron a chegar correos de Recursos Humanos para normalizar a miña situación, darme usuario e claves dos servizos da empresa, integrarme como un máis da plantilla. Non parecía tan difícil.
De marzo a xullo de 2022 vivín o que parece un espellismo, pero que en realidade debería ser o común: con moitos dereitos aínda por recoñecer, puiden traballar, desta vez si, como un máis da axencia. Con mesa na redacción e nómina a final de mes. Ían case dous anos de proceso e, por unha vez, crinmo. O peor xa pasara. Nunca máis me volvo confiar.
1 de xullo de 2022. Entro traballar unha hora antes do normal porque me piden o favor, hai un compromiso cunha cobertura pagada e pouca xente de plantilla currando ese día. De volta á redacción, fállanme tanto o móbil, como o correo como o ordenador de empresa. Este último amosa a imaxe que está xusto aquí arriba. Chamadas de ida e volta ao servizo técnico. Cero respostas. Finalmente, acabo sabendo polo director de Nacional que o Tribunal Superior de Xustiza de Galicia admitira un dos recursos da empresa relacionados co xuízo anterior. Quedaba sen efecto a sentenza á espera da outra causa, a que debía determinar a relación laboral e que levaba ano e medio tramitándose sen data aínda no horizonte. A resposta inmediata da empresa? Tan cruel como o nulo tacto para comunicalo: dar de baixa todas as miñas contas, simular unha especie de finiquito e intentar despedirme (cousa que non puideron nin poden facer porque a miña alta foi tramitada de oficio pola Inspección de Traballo).
De todos os golpes que teño levado estou seguro de que este, por imprevisto, por ter a garda baixa, foi o que máis me doeu. Tardei semanas en aceptar a nova realidade. Agora, polo menos, a miña responsable directa en Galicia tiña a deferencia de non darme traballo. Non cobraba, pero tampouco tiña que firmar teletipos coma se nada. Era ni-ni, pero cun contrato indefinido.
Mentres duraron os aforros dos meses traballados como unha persoa normal intentei manterme estable coma se nada, finxindo que era un período sabático, pero era unha ficción pouco sostible. Axiña me vin apurado e cos sistemas de ansiedade saltando coma tolos por todas partes. Volta ao pozo.
Non serviu de moito nin sequera ter xa a data para o xuízo que debía resolver todo: 30 de xaneiro de 2023 ás 12:20 horas. Vivía cada día como unha conta atrás ata ese momento. Momento que nunca chegou.
Hai nada escribín que o golpe que máis me doeu foi o do día que me pecharon as portas da empresa cando xa estaba practicamente dentro. É certo, pero nunca baixei tan fondo como a mañá na que me chamou o avogado do sindicato para dicirme, tres días antes da data que levaba meses, anos, anhelando, que non ía haber xuízo pola folga de letrados da administración de Xustiza. Suspendido sine die.
Teño un recordo bastante borroso dos días posteriores e son consciente das causas. O bo de estar na merda máis absoluta é que, a falta de estímulos novos que te fundan máis, acabas adaptándote a esa situación e pasa a ser a normalidade, co cal xa non sintes nin padeces. Refuxiado na música, no deporte, nos amigos e na familia pasei os peores momentos e fun trampeando unha nova rutina. Apunteime ao seminario co que terminei indo a Senegal (dos maiores acertos deste ano) e abrín esta Xanela xa cando estaba algo mellor e recuperara a ilusión por escribir, despois de meses sen picar unha tecla.
Nese clima de mellora xeral chegou a nova data para o xuízo: 19 de xuño de 2023. O día despois do meu aniversario. Non era un retraso enorme tendo en conta a que se armou ca folga, pero eses catro meses e medio case acaban conmigo.
De todas formas, xa dixen antes que isto era unha traxicomedia, aínda que ten toques de vodevil. Quedaba un último xiro de guion. O mércores da semana anterior á vista, a que chegaba unha vez máis exhausto de tanto desexar que se celebrase dunha vez, chamábame outra vez o meu avogado para dicirme que non ía poder ser, que o avogado do Estado tiña outro sinalamento ese mesmo día e que había que volver aprazalo. Podedes imaxinar a miña cara.
Por sorte, ou por experiencia, encaixei mellor o golpe ca en xaneiro, ou ca en xullo do ano anterior. Tomei a decisión de non falar da data (17 de xullo) cos meus amigos máis próximos para non volver gafalo e fixen ben. A noite antes, este domingo, conteille a unha amiga que a mañá seguinte ía a xuízo. Este luns case temos un susto porque o avogado do Estado chegou máis dunha hora tarde por pinchar unha roda de camiño aos xulgados. Non se pode xogar ca cábala. Por sorte, perdera a SIM do meu móbil en Senegal, así que non podía haber chamadas do avogado para decepcionarme.
Xa celebrada a vista, todo indica que o veredicto, aínda que vai tardar uns meses, vai ser favorable, aínda que non se acepte todo o que pedimos. Xa me dá igual. Este luns pechei unha etapa, pode que a máis dura, da miña vida, e non quero volver máis a ela. O que pasou, pasou. Queda o máis importante e o que máis vai definir que vai ser de min de aquí en adiante, pero, chegados a este punto, digo de corazón que xa case tanto me ten. Estou a nada de volver recuperar o timón das miñas propias decisións e xa iso me fai tan feliz como calquera vitoria xudicial ou calquera indemnización económica.
Só un último apunte. Este luns, no xuízo, a defensa da empresa alegou que era imposible que a da axencia fose a miña única actividade económica porque me pagaban tan pouco que non era crible que ese fora o meu método de subsistencia. Agradézolle de corazón ao avogado do Estado que se dera conta el tamén de que cando decidiron pecharme a billa dos cartos no curro estaban a condenarme a máis absoluta miseria. Unha aperta dende aquí por ser tan agudo.
Aínda que pareza mentira, en todo este relato escatimei constantemente en detalles, en precisións legais e en varios datos que, ao meu modo de ver, axudan a comprender mellor todo este proceso. O día a día cos compañeiros, a relación cos xefes, o impacto nas persoas do meu círculo, as pelexas para xustificar a baixa, etc. É unha guerra de desgaste que vai minando pouco a pouco ata que está preto de apagarte. Tiven sorte, e apoios, para que iso non pasara. Pero foi duro. Moito.
In memoriam
Escribín dúas mil e pico palabras para contar o de Senegal e todo o drama dos xuízos. Creo que conseguín ser bastante conciso. Non teño moito espazo para contar nada máis, pero non podía deixar de mencionar a morte do autor co que máis horas pasei de neno e de adolescente: Francisco Ibáñez. Podo ter, sen esaxerar, máis de douscentos tebeos seus na casa de meus avós e de meus tíos. Mortadelo y Filemón, Rompetechos, 13 Rue del Percebe, Pepe Gotera y Otilio, outros mil personaxes doutras tantas sagas. Un universo repleto de humor e de sátira, pero tamén de humanidade e de crítica social.
Hai moito tempo atopara un tuit que dicía algo como “Si leías a Mortadelo y Filemón de niño ahora eres comunista” e, bueno, non sei ata que punto hai correlación nin se me defino como tal, pero estou seguro de que moita parte da miña ideoloxía e do meu concepto de autoridade está ligado ás historias cas que tanto tempo pasei na miña infancia. Sen dúbida Ibáñez é unha das figuras clave da literatura española da segunda metade do século XX. O seu éxito popular, as súas rutinas de traballo stajanovistas, as pelexas cas editoriais… e unha biografía tan fascinante como a súa obra.
Odio as seccións de Cultura que se basean en coleccionar obituarios, pero non se me ocorre alguén máis vencellado á miña propia identidade ca el como para merecer unha mención deste tipo neste espazo. Como mostra do presente que estivo na miña vida, unha anécdota tonta dun día que perdín a inocencia de crer no Ratiño Pérez ao espertar no medio da noite e atopar a meu pai cambiando o dente que deixara debaixo da almofada por un cómic de Mortadelo. Que descanse en paz, alá onde estea o bo de Paco (o debuxante, non meu pai).
Tamén me puxo un pouco triste estes días saber que remata Tardeo. Posiblemente o podcast que máis teña escoitado ao longo dos últimos anos, conducido por Andrea Gumes, que se despediu cun discurso que me fixo amagar con botar algunha bágoa. Dentro da gran programación que hai en Radio Primavera Sound, Tardeo era a mostra de que se pode facer radio moderna con formatos clásicos, sempre que se mimen os contidos e as formas. Literatura, música, feminismo, política, medio ambiente, moda, cotilleo, cultura de Internet, calquera tema era susceptible de ser abordado por un equipo de colaboradoras excelente, que ela soubo conducir este tempo con moitísimo tino. Tardeo era un espazo de encontro, unha comunidade aberta, moderna e inclusiva. Un lugar onde aprender a diario, porque si se pode saber un chisco de todo con xente coma elas. Nun mundo normal, Andrea debería ter moita pasta sobre a mesa de todas as emisoras a patadas por poder darlle un dos seus micros para conducir o programa que ela quixera. Creo que non vai ser o caso e ogallá me equivoque.
Non sei a intrahistoria desta marcha, que entendo que está relacionada ca sobrexposición e o desgaste de tantos anos á fronte dun proxecto diario, pero sen dúbida deixa un baleiro difícil de encher na emisora, que por outra parte é responsable dun dos mellores podcasts non de actualidade que existen e que xa recomendei varias veces por aquí: Brazalete Negro. Estes, en concreto, despediron a súa segunda tempada cun especial de dous capítulos sobre Zeljko Raznatovic, Arkan, presidente e mafioso na Yugoslavia dos 90. Imperdibles, unha vez máis.
A canción da semana
Un pouco máis arriba escribín que a música axudoume a saír adiante cando peor mo fixo pasar toda a merda do proceso das denuncias. En todo este tempo, houbo unha canción á que volvín constantemente: ‘No Surprises’, de Radiohead. Como bo moderno caricaturizable, OK Computer é un dos discos da miña vida. A obra por excelencia para retratar a deshumanización das sociedades, a atomización dos individuos, a angustia existencial, a omnipresencia das máquinas e dos algoritmos, a depresión.
É un pouco incoherente escoitar música triste cando estamos mal, cando o que necesitamos é unha palmada na espalda ou unha aperta máis que fustigarnos ca situación que nos fai estar así, pero creo que todos pecamos de buscar confort en xente que comparte as nosas emocións. ‘No Surprises’ pon os dedos directamente na ferida. Fala abertamente do suicidio e retrata un panorama desolador. “I’ll take a quiet life / A handshake of carbon monoxide / No alarms and no surprises (…) / Silent, silent”
A min, a título persoal, párteme dende o inicio: “A heart that’s full up like a landfill / A job that slowly kills you / Bruises that won’t heal”. Son versos para proxectar as nosas cuitas e aí entro como un miura a un capote. Tamén cómpre salientar como o vídeo oficial enfatiza a angustia que desprende unha canción que disimula as súas penas con esa música de nana tan característica.
Máis arriba escribín que teño difusas as semanas posteriores á suspensión do xuízo do mes de xaneiro. Si lembro dese período escoitar en bucle o OK Computer e dicirme a min mesmo: “Quero atopar máis música que me rompa por dentro coma esta e tamén quero contar por escrito o que me fai sentir”. Se hoxe existe este espazo foi por eses días de desasosego. Abrín a Xanela tamén para sanar eu e o disparador emocional dese momento foi en boa parte ‘No Surprises’. Sabía que esta canción ía estar nalgún momento nesta sección e sabía con que tema ía estar relacionada e aquí a temos.
Sempre falo da música como un catalizador para sentir, compartir, vivir, padecer e desfrutar. Como algo inherente á propia actividade humana. Neste caso valeume para atoparme e para querer recompoñer as pezas dun puzle bastante disperso. “Such a pretty house / And such a pretty garden”.
Moitas grazas se decidiches ler ata aquí. É un boletín máis persoal que de costume, quizais en exceso, pero está máis escrito para min que para vós desta vez. Agardo que, en todo caso, poidas sacar algo de interese do tempo aquí invertido, o cal che agradezo de corazón. Vémonos a semana que vén con máis contido, ben seguro que máis amable e alegre ca o destes días. Apertas!
Mucho ánimo y suerte, Javi, y que consigas todo lo que se te debe y ojalá más.
A seguir la lucha, compañero ✊ Ánimo con lo que queda, que no será peor.