Bailando con amigos

Pogos, VHS, os orzamentos participativos da Xanela, crimes e os bailes de Aitana

Non me lembraba de que escribir era tan doado. Ou tan rápido. Cada vez que me enfrento ao branco absoluto deste espazo paso uns minutos en silencio, concentrado, intentando argallar que vos vou contar aquí para tervos entretidos, para distraerme eu, para darlle forma aos miles de pensamentos dentro da miña cabeza. Como é o habitual fun normalizando que me requerira un certo traballo atopar que contar. Pero non sempre foi así.

Estou tan oxidado a nivel laboral que me resultan xa moi alleas as dinámicas do traballo cotián. Ir a unha rolda de prensa, tomar notas, facer preguntas -non moitas, porque sempre me deu algo de pao falar en determinados espazos- e redactar un teletipo a dúas mil palabras por segundo. Procesar textos coma quen monta unha hamburguesa nun establecemento de comida rápida.

Como a reportaxe de Senegal -esta semana xa houbo avances reais en materia de contido escrito, estou súper contento- me require un esforzo creativo importante e aínda estamos rematando agora de definir que forma vai ter, non podo revivir eses métodos, porque a cada palabra que redacto hai que darlle mil matices e asegurar que está ben posta. Non teñen nada a ver o ton, os contidos e a linguaxe da Xanela co que estamos a facer, mais si son dúas tarefas que requiren moito de min dende un punto de vista de concentración e esforzo.

Por iso me sorprendeu ventilar en menos de vinte minutos a crónica (xa está maquetada en papel, quedou máis ben ca dios) do concerto de Grande Amore na Sala Malatesta. E máis aínda ver que, dunha entrevista que ten que resumir unha conversa co grupo de máis de corenta minutos, o que ocupou a maior parte do proceso posterior foi a puta transcrición (incluíndo unha pelexa coa intelixencia artificial, a liña de comandos do ordenador e a informática en xeral que algún día relatarei). O texto para a web, que foron catro páxinas enteiras en Word saliu nuns vintecinco minutos de reloxo. Encantaríame enlazalo porque aparte o que contaron eles estivo xenial, pero aínda que está enviada non lle deron aínda o visto bo e leva uns días parada. A versión resumida para o papel -para o número de novembro, que queda bastante- levoume aínda menos tempo. Nin sequera dez minutos para un texto de tres mil caracteres. Supoño que será que me gustaba o tema, pero volvín desfrutar de escribir sen pensar mil veces no que poño, matizando e xerarquizando as historias que me contan outros, sendo só un filtro e deixando aparte o meu eu como narrador.

Houbo un momento no que pensei que nunca máis ía desfrutar de escribir. Que algo se rompera en toda esta merda de proceso dos últimos tres anos e que non ía encaixar máis, que esa parte de min xa non existía. Coa Xanela fun recuperando a costume, o hábito e o gusto. Agora que firmo cousas en medios volvo a atoparme e a sentirme ben, útil e profesional. A escribir de cousas e de feitos, non só das miñas movidas. Non foi sen tempo. Si foi sen cartos de por medio, lamentablemente.

É un defecto moi de escritor o de escribir sobre escribir. Sen ser eu nada diso nin aspirar a selo. Así que vou cortando, que esta introducción non contou gran cousa e dei moitas voltas mentres tanto.

A primeira Xanela colaborativa

Que me enrollara na explicación non foi algo premeditado, pero tampouco me vén mal, dado que esta é unha desas semanas un chisco de transición, nas que me custa atopar temas que traer aquí, supoño porque en parte estou bastante ata arriba de choio e non podo pasar mil horas ao día en Internet consumindo shitposting, movidas intensísimas e salseos aleatorios. Ou porque ando algo máis feliz, xa o comentei, e non teño tantas preocupacións nin enfados rondando pola cabeza. En teoría, este é un espazo que responde ás miñas necesidades de contar movidas e dar a chapa sen ter que tolear aos meus amigos (sígoo facendo, son así), co cal non debera ser obrigatorio traer contido todas as semanas, mais axúdame bastante a ter uns ciclos sans forzarme a escribir. Ademais de que van xa once Xanelas consecutivas e dame bastante rabia romper con esa racha.

En calquera caso, a imaxe que abre esta sección é un síntoma de desesperación propia de quen se enfrenta ao papel en branco a estas horas da noite. Para sorpresa de ninguén, aínda que os meus colegas -a gran maioría de lectores deste espazo, non nos imos enganar- se portaron ben e propuxeron temas sen trolear demasiado, non me valeu case ningún. Porque non os sinto como meus e que mos recomenden favorece todo o contrario, faime sentilos máis lonxe aínda de min.

A idea de abrir unha consulta sobre que temas abordar aquí tamén responde a un intento de adaptar para a Xanela esta iniciativa chulísima que tivo a mellor newsletter sobre cultura de Internet que se edita hoxe en día, Gárgola Digital, de Ainhoa Marzol, que volveu ao formato semanal grazas a que, aínda que ela segue a escribir cada quince días, agora ten un post de invitados e de amigos nas semanas nas que a ela non lle toca. Con isto ábrese a porta a novas ideas, estilos e perspectivas. Enriquécese un espazo xa de por si repleto de ideas, de novos estímulos e de creatividade. Parecíame unha quentada pedir algo similar para aquí e dubido de que ninguén me fixera o favor de facelo, así que esta foi a miña forma de deixar que entrase aire pola xanela.

Entre os temas propostos houbo moita disparidade, pero vou ser fiel ás propostas e recollelos todos aquí. Algúns darían bastante de si e outros non me vexo con eles, mais todo é benvido.

• San Froilán: Non fun, nin teño idea de ir, a ningún dos concertos e o cartel, estando ben (Grande Amore, Baiuca, Viva Belgrado), tampouco me parece a panacea, aínda que vendo os esperpentos que se programan por aí adiante nin tan mal.

• As chinches de París: Jódeme levar este tema fatal porque realmente era o contido da semana. É unha oportunidade perdida. Unha praga de chinches que ten tola a unha megalópole enteira. O rumor (seguramente falso) de que hai un paisano (o mote de Unachincher é inigualable) que as foi repartindo por aí adiante cun plan malévolo para provocar o caos absoluto porque odia Francia. Perigo de que se extendan a outras cidades e países. A humanidade, se non existira, habería que inventala, porque é unha fábrica de contido infinita. Fáltanme memes e contexto para escribir unha sección só disto, pero ben o tería merecido.

• Íñigo Quintero: Non sabía quen era e vivía mellor sen sabelo.

• As negociacións da Xunta cos sindicatos de Educación: Nun claro exemplo de “yo he venido a hablar de mi libro” algún quixo meter as súas movidas na Xanela, pero non me pareceu procedente.

• O incendio das discotecas de Murcia: Foi tal drama que me custa ata traelo a un sitio coma este. Cando falo das movidas de persoas que afogan no periplo a Europa e de todo o tema da crise migratoria é porque son temas que voan bastante lonxe do radar dos medios e das portadas. Deberían abrir telexornais e non pechar as seccións de sucesos ou de internacional. Pero cunha traxedia tan próxima e documentada véxoo redundante. O que non quero deixar pasar -que é o único motivo polo que falaría diso aquí- é que PUTOS MEDIOS. Eu non sei en que momento a alguén se lle pasa pola cabeza que é ético ou aceptable poñer o audio que unha rapaza lle manda á súa familia a piques de morrer. Por uns putos clics. Por unhas putas décimas de share. Estades enfermos.

• Kendall Jenner e Bad Bunny: Teño cero unidades de palabras que dicir a este respecto. Porque descoñezo basicamente todo acerca deles como parella. Bueno, salvo que me dan unha pereza inmensa e que el leva anos (si, en plural) sen facer algo interesante a nivel musical.

• O centenario de Disney: Non sabía que ían chegar aos cen anos. Disney como empresa paréceme o mal encarnado, capaz de aglutinar TODO o que me repele do sistema de industrias culturais vixente. Pero súas son moitas series, películas e personaxes que forman parte indispensable da miña vida, así que vou ser hipócrita e calar porque ademais son un total analfabeto do mundo do cine. Da música tamén, pero no boletín deste terei que falar de algo.

• “De que facer de cear cando chegas a casa pasadas as 11 e te ergues en 8 horas”: É un tema que me interesa porque me vexo nesa situación tres días á semana ao volver de adestrar e agradecería axuda.

• A Xavineta, o mundial de 2030 en seis países e as últimas polémicas polas protestas da selección feminina: O fútbol está vetado da Xanela ata novo aviso pola turra de algún capítulo previo. Só permito vídeos coma este do can que entrou nun partido e marchou ca pelota. Hai que diversificar.

• A música que se fai viral en TikTok: Sempre me flipou este artigo que xa compartín hai uns meses de como a canción máis escoitada de Pavement, e con diferenza, é unha cara B que ao algoritmo lle prestou recomendar. Vale que falo de Spotify, pero en xeral o tema da viralidade e das formas modernas de consumo musical flípame e volvo a el cada pouco, así que non o quero queimar esta semana.

• As montaxes do xuízo a Donald Trump coma se fose unha sit com: Son marabillas. Posiblemente o mellor meme do mes.

• Felpudo VI: Non me gusta rirme da xente pola súa posición política, pero o desta semana da fachosfera rabiando porque o rei cumpra unha formalidade que lle ten asignada a Constitución é unha cousa que me flipa. Supoño que despois de conseguir que medio país fora catalogado como enemigo de ESPAÑA para esta xente o seguinte paso de Perro Sanxe era que a Casa Real entrase nese saco. Unha vez máis: hahaha, you’ve ben PSOED.

  

Bailar está mal visto

De todos os temas propostos -que xa vistes que houbo de todo- si hai un que me gustaría comentar aparte: o do escandalazo que se armou polos bailes nos directos de Aitana, que foron unha das polémicas chorras da semana en Twitter. Resulta que hai xente poñendo o berro no ceo porque entenden que se sexualiza de máis e que non son aptos para o público infantil. Hai fíos máis sesudos sobre o tema e seguro que sobra quen poida intelectualizalo e darlle mil voltas, pero a miña aportación non pedida a esta cuestión vai ser que non entendo onde está o problema.

Non son a mellor referencia para falar do que sona no mainstream, pero creo que abondan referentes máis chungos en canto a hipersexualización, roles de xénero, relacións non modélicas e máis movidas sen ter que ir atacar á pobre Aitana, que xa bastante terá con intentar ter algo de libre albedrío coa súa carreira (non pinta que moito). A título personal, penso que toda a tendencia recente en favor da reapropiación e resignificación moi explícita da sexualidade feminina das artistas é algo que está xa bastante trillado, aínda que foi necesario e novidoso no seu momento para unha escea con tanto cheiro a pechado como a da música urbana. O éxito masivo de peña como Bad Gyal, La Zowi ou Miss Nina fixo moito por ampliar os marcos mentais dun circuíto musical que, en xeral, tende a ser, falando mal e pronto, un campo de nabos.

Que pode ser que agora a industria quere explotar ata esgotar -moito non lle pode quedar- ese filón co enésimo produto prefabricado e dirixido a un público o máis amplo e masivo posible a base de convertir a súa música nalgo case ata insultante? Pode ser. Que hai centos de miles de motivos para cuestionar a figura artística de Aitana alén de se quere refregar a cona contra un escenario? Por suposto que os hai. Non vou entrar a falar de alpha, o último disco, porque creo que non teño nada que aportar. Cumpre a súa función como produto musical e permítelle a ela non sei se chegar a novos públicos, pero si evolucionar cos que xa tiña e non quedarse estancada como a cara e a voz amables desa xeración de Operación Triunfo que o petou bastante. De feito, a proposta nova de momento válelle para presidir carteis de festivais, cousa que antes non facía.

Paréceme regular, por non dicir que moi mal, que se lle queira negar a Aitana a posibilidade de darlle un xiro máis “adulto” á súa carreira por vir de onde vén. Sempre vai aparecer alguén máis guapo, máis novo ou máis de moda ca ti en calquera momento, así que é lóxico, normal e previsible que intente adaptar o seu produto ao que mellores réditos lle pode dar de cara ao futuro. A min non me tiña no barco e non pinta que me vaia ter, pero no carro no que si estou subido é no de defender que faga o que lle pete -que non ten pinta de que sexa o caso, que seguramente teña que amoldarse ao que lle mandan, pero non é o que se está a criticar desta vez- coa súa sexualidade. Ou polo menos, por precisar, que as críticas cara a esa faceta non veñan cun discurso neopuritano detrás.

Non é que este tema teña demasiado substrato, pero fía ben con outra movida que quería comentar aquí: a dos pogos e os roles de xénero. Os dous tuits que deixo a continuación entráronme regular, a min polo menos.

Primeiro de todo: esixir pogos é de parguelas. Se ves que a xente non está animada co teu concerto como para darse de hostias entre ela por algo será. Será porque ao mellor non hai a conexión que debería entre artista e público (a única vez que vin a Grande Amore en directo e non houbo pogo foi na Sala Inn da Coruña, bastante indicativo) ou porque a peña lle apetece expresarse doutra forma. Polo que sexa. Pero non me presta que dende o escenario me forcen a escenificar algo que non está a xurdir.

Ben. Dito isto, eu négome a aceptar que os pogos teñan que ser espazos exclusivamente masculinos para nadar en testosterona. Como se xuntan a agresividade propia do baile en si co alcol e con máis cousas pasa que moitas veces hai peña que rebenta a experiencia. Eu, por exemplo, levo fatal os míticos paisanos que están sudando a mazo e deciden que, como se lles pega a camiseta, é boa idea poñerse co peito ao aire. Tápate, en serio, xa bastante teño ca calor que paso como para que te fregues conmigo con dous litros de suor enriba.

Creo que, en xeral, todos os que nos metemos aí no medio dun mosh pit nos podemos dar conta de cando a peña está para pasalo ben e respeta unhas convencións sociais básicas: levantar á xente que cae, erguer o brazo con algún obxecto que atopes ciscado, non pegarlle a xente que non lle gusta que lle peguen. Unhas reglas mínimas de convivencia e de consentimento que non fai falta explicar e que se entenden a simple vista. Bueno, ata no Tribunal Supremo houbo movida cos temas de consentimento, pero penso que non é tan complicado, por moi mamado que vaias e penses que ao que está ao teu lado lle presta o teu codazo nos dentes. Como sempre nesta vida, sempre hai subnormales que non queren entender ou respetar os teus límites, pero tampouco é o máis frecuente. Aínda que en certo tipo de eventos multiplícanse.

Volvendo aos tuits: ten que ser un pogo un espazo seguro no sentido estrito de seguridade? Pois estou lonxe de pensalo. Hai xéneros musicais, grupos, cancións, que cantan á violencia, a misantropía, ao odio. Os pogos, coma outros bailes, son unha forma de externalizar eses sentimentos e de vivilos máis intensamente. Xa está todo inventado e xa estiveron as riot grrrl e o “Girls to the front!” para reivindicar, sen necesidade de que veña un tipo coma min facelo, que esas sensacións non son patrimonio exclusivo dos homes e que todos temos dereito a desfrutar da música en igualdade de condicións. A tope con que a xente que queira facelo poida andar a hostias, sen importar o seu sexo ou calquera outra condición.

Non vou aceptar que se consolide esa diferenciación entre concertos de pibardos (pogos, cerveza, punk) e concertos de tías (La Oreja de Van Gogh, pop, coreografías). Négome a que se sigan impoñendo os putos roles de xénero nalgo tan natural e espontáneo como o xeito no que reaccionamos ante un estímulo artístico. Creo que teño a sorte de moverme nun entorno musical no que sempre teño visto bastante paridade sobre os escenarios e no público. Nos pogos non tanta, pero non é a situación tan dramática como se pode pintar en Twitter ou en redes. Tamén é certo que hai xéneros que me espantan -EDM, certos grupos metaleros, algunha variante de punk- e nos que, por sesgo, anticipo que o estado das cousas debe ser peor, pero prefiro quedarme cos exemplos positivos.

Por certo, Berta Gómez, autora do tuit que provocou todo este drama pola miña parte, ten un podcast bastante chulo en Radio Primavera Sound, que se chama Demasiadas Mujeres e vai sobre literatura e (non se podía saber) mulleres. Antes era unha sección de Tardeo (vuela alto), mais agora volveu cun formato mensual de seu, que esta semana estreou o seu primeiro capítulo.

As miñas movidas de cada semana

Saquei case un post de case tres mil palabras grazas aos aportes colaborativos, así que pouco espazo me queda máis que para agradecer que me encarrilaran a Xanela desta semana e deixar por aquí algunhas das miñas movidas. Falei xusto agora de Demasiadas Mujeres e esta semana tamén descubrín, mais ben escoitei, un podcast que entra directo no meu top de produtos audiovisuais: Criminopatía. Un true crime puro, non “con cousas” coma Brazalete Negro, dirixido por Clara Tiscar, que me parece unha narradora de luxo para o seu formato. Admito que eu suxestiónome fácil e que me pode dar ata medo segundo que pasaxes, pero describe cunha elegancia e un respeto admirables pasaxes bastante escabrosas e susceptibles de caer no sensacionalismo (non pasa) dos crímenes que se inclúen neste programa, que chegará aos 104 capítulos no día que se publica este post.

A razón pola que din con Criminopatía foi comentar os memes ca letra de ‘Indo pa Cristo’ e ese “Escoito podcasts de asasinatos / E penso na morte cada día un cacho”. Falando do tema cunha amiga, que foi quen mo recomendou de verdade, chegamos ao perfil en redes do programa e aí estaba o amigo Nuno Pico entre os seguidores. Casualmente, xusto cadrou con que están no medio dun especial de dous capítulos sobre o caso da morte de Asunta Basterra, moi sonado aquí en Compostela -vivo a menos de cincuenta metros da vivenda da familia-. O segundo e último sale hoxe. Xa tedes plan.

Tamén fixen un esforzo importante por poñerme ao día con varios discos que tiña aí á espera dun momento oportuno. Sábeme mal porque non vou dar a turra que debera con varios deles, pero son xa altas horas da madrugada e estou un chisco desfeito de tanto escribir.

Vai un resumo rápido:

• Gustoume moito o segundo disco de Rodrigo Cuevas, Manual de Romería. Insiste na fórmula do primeiro, xa sen Refree, de fusionar música tradicional e sons do rural con influencias electrónicas. Ademais, ten un compoñente reivindicativo ben marcado e imprescindible. Rodrigo é unha figura magnética e necesaria, que acapara moitísimos focos para as coordenadas sonoras nas que se move e que merece aínda máis. Dos temas do disco (a natureza, o amor, o paso do tempo, a tradición) hai un en concreto que me deixa o peito conxelado. O que canta en ‘Allá arribita’ acerca de todos os topónimos que se foron perdendo co paso do tempo. “Lugares que antes tantas voces nombraron / Y que las bocas de ahora se olvidaron”. Penedos, montes, fincas, árbores que nunca volverán ter nome propio. Pode ser a frase dunha canción que máis me teña emocionado en moito tempo. Ata o punto de querer chorar se o penso moito. Un detalle tan nimio como expoñente último do despoboamento do rural e da perda da memoria. Sei que en Galicia existe Galicia Nomeada, que é unha iniciativa marabillosa neste sentido. Pero aínda así, conservar non é o mesmo que manter vivo. Cando paseo pola aldea moitas veces lembro en como meus avós tiñan vinte topónimos diferentes para describir por onde foran nunha andaina de cen metros. Dalgúns acórdome, a maioría son palabras que se esvaeceron. Que ninguén vai rescatar. Unha parte do noso eu colectivo, da nosa identidade, que morreu para sempre. Fixen fatal en contar toda esta parte simbólica e sentimental despois da musical, porque máis dun xa desconectaría, pero agora non o vou recolocar.

• Tamén me deu bastante forte co novo disco de Mitski, The Land Is Inhospitable And So Are We. O título promete intensidade e haina por toneladas. Folk escuro. Desamor. Adiccións. A relación coa soidade. Nunca conectara demasiado ca artista e proxectos anteriores parecíanme ata aburridos e pretenciosos. Desta vez caín moi dentro do que é un dos discos do ano.

• Seguindo co rollito da intensidade e as emocións fortes entroume ben o novo de Explosions in the Sky, End. Nunca fun moi devoto do post rock e das cancións infinitas deste xénero, mais gustoume moitísimo o seu directo no Paredes de Coura e collín o disco con ganas. Non é para volverse tolo con eles, pero é un álbum dignísimo, repleto de crescendos marca da casa, virtuosismo instrumental e moita, moita emoción a flor de pel. Aprobamos.

Teño máis cousas, pero están a medio dixerir (Melenas, Teenage Fanclub) ou non me convenceron tanto como estas que menciono (Blonde Redhead), así que xa verei para a semana se as rescato ou se non. O que si vou facer é crear unha nova lista en Spotify da Xanela para que teñades toda esta música a man se vos interesa -todo o que se vai mencionando nos diferentes boletíns- e así escoitalo comodamente sen necesidade de andar entrando e saíndo, no curro como ruído branco, cunha copa de viño no sofá ou para saír a correr coa música menos motivante nunca feita. Digo que vou facer porque acaba de ocurrírseme, pasan das tres da mañá e non me vou pegar agora o curro de buscar as cancións unha por unha que foron saíndo por aquí. Para a semana déixovola por aquí. Mentres, queda a das cancións da semana, e así xa pecho.

Esta é unha desas semanas que chego aquí, non sei que meter e xa me apretan o espazo máis o tempo. Así que vou rescatar do caixón un clásico que quedei cas ganas de escoitar este fin de semana en concerto: ‘VHS do futuro’, de Malandrómeda. Ten Nuno Pico -última cita da semana- unha frase moi boa sobre esta xente: “Se todo fose igual que o que teño eu pensado nos billetes de cen sairía o Hevi de lado”. Por momentos, foi a man detrás de todas as producións que tiñan algo que contar en Galicia.

Un dos pioneiros da escea do rap con máis substrato que pose. Bases e ritmos complexos, costumismo, vangarda, fusión. Malandrómeda foi moitas cousas moi cedo. Son un referente para moitísima xente e para gran parte da nova xeración que está colleitando os éxitos que artistas coma eles sementaron hai uns anos.

Este fin de semana, no trinta aniversario do Centro Galego de Arte Contemporánea (CGAC), púidenos ver por primeira vez en directo -ten delito- e desfrutei coma un neno da interpretación coral dese himno oficioso da noite en Galicia que é ‘Festa malandrómica’. ‘Bótalle caldo (Cumbia malandra)’ pechou un concerto magnífico, mais entre todo o que vin botei moito en falta este éxito atemporal que foi, que é, ‘VHS do futuro’.

Parte de Os corenta e oito nomes do inimigo, cumpriu xa sete anos longos, pero non perdeu o atractivo do primeiro día. É un tema fantástico, unha magnífica porta de entrada ao universo sonoro do grupo e un retrato de todos eses futuros perdedores que van por dentro. E vai a máis, a máis, a máis. E xa non sae, non sae, non sae. “Adiante, fresadora de sentimentos”.

“Mañá nunca chega porque sempre é mañá / E os armarios gardan as reservas de coñac / A porta endexamais abrirá / Porque ninguén peta onde non ten que petar / Esa caixa que está embaixo da cama / Esquencida garda enterrada outra vida / Un pasado antes de cuspir cara a arriba / Afogado por unha rutina cativa / Non quere saúde nin busca saída / Encheuse de todos e quedou ca bebida / O tempo vai amodo e foza na ferida / E non hai castigo que xa non reciba”. Pf, poeta do carallo.

E rematei. Máis de catro mil palabras no día que menos tiña que contar. Un éxito ou un fracaso, en función de como se mire. Moitas, moitas, moitas grazas se chegaches ata aquí! Son doce etapas xa completadas, coma un via crucis pero máis levadeiro. Agardo que para a semana poida sumar unha nova e que a cada cal vos vaia gustando máis. Azos e apertas!