O primeiro chanzo da escaleira
Bueno, ¿cómo están los máquinas? Lo primero de todo, ¿estáis bien?
Pois iso. Vou sempre a destempo. Chego a todo demasiado tarde. Ou demasiado cedo. A pouco que se me coñeza non sorprende que as primeiras palabras “oficiais” desta newsletter sexan tomadas prestadas dun dos temas de Grande Amore. Nuno Pico é un pouco o referente espiritual deste espazo: un a tope con todo constante que sempre anda facendo equilibrios para non caer no ridículo. No seu caso, con máis habilidade. No meu, cómpre unha pregunta: que ten que contar un rapaz (non tan rapaz) de Compostela a estas alturas que non se teña dito en Internet xa? Aínda o teño que pensar ben. Esquivei a bala de ser o típico white guy with a podcast, mais aquí estamos outra vez intentando artellar unha especie de espazo cultural de actualidade.
Por que Xanela?
Unha xanela é unha abertura nunha parede pola que pasan a luz e o aire. De dentro a fóra e de fóra a dentro. A idea é que aquí queden patentes as miñas obsesións, sobre todo as musicais, e que se poida establecer un certo diálogo coa seguramente pouca xente que chegue a lerme. Non é un lugar de erudición, nin de crítica cultural nin de nada medianamente pretencioso, simplemente o lenzo no que volcar unha morea de intereses á espera de poder ordenalos e construír algo interesante con eles.
Antes de seguir contando as bases da Xanela, un TikTok que vin hai semanas, pero que aínda non acabo de asimilar de todo:
Tiktok failed to load.Enable 3rd party cookies or use another browser
A música como catalizador
Acabo de dicilo, pero insisto: este vai ser un espazo ante todo musical. Pasarán todo tipo de temas, mais o único que ten presenza asegurada en todas as publicacións é este. Non vai ser a Xanela un lugar para o poptimismo, pero si teño a firme convicción de que todos os estilos, gustos e ideas serán benvidos sempre que enriquezan o debate. ‘Gasolina’ de Daddy Yankee xa forma parte da Biblioteca do Congreso dos Estados Unidos, unha rapaza dos arrabaldes de Barcelona leva o flamenco ao escenario principal do Coachella e pono patas arriba, unha das voces de referencia do pop alternativo actual flípao con “Cómo ronea” de Las Chuches case vinte anos despois e un grupo de hip hop galego sácalle os ollos a outro nun tema do seu novo disco. Nun contexto así, outorgarlle preponderancia a uns xéneros por riba doutros sona rancio e anticuado. Estamos en 2023 e nas nosas cabezas hai macedonias musicais. Aquí colle todo.
O que si quero facer é establecer o hábito das recomendacións semanais, empezando polas cancións, que irei recollendo nunha lista conforme avancen as publicacións. Para este primeiro boletín quixen contar cun tema que apelara en certa maneira á identidade deste espazo e de quen o escribe. Hai cousa de dez anos, mes arriba mes abaixo, abrín un blog en Wordpress unha madrugada de agosto. Unha arroutada similar a desta newsletter que, daquela, quedou en apenas un par de publicacións nin sequera difundidas por pura vergonza. O blog chamábase ‘Noites de agosto’ por unha canción dos Ataque Escampe que sempre me pareceu especial. Non vai ser, porén, a que recupere hoxe, senón que vou ir un pouco máis atrás, aos Violentos anos dez, un álbum que hai pouco defendín nunha conversa de bar como o máis importante da música galega deste século. Probablemente non tivera razón, mais que ‘A cabana do tío Tom’ sexa o tema que abra esta Xanela sírveme para volver atoparme co Javi de hai unha década e que non paraba de escoitar en bucle ese álbum. Hai cancións que medran con nós e nos acompañan na nosa traxectoria vital e esta é unha delas. Por certo, esta mesma semana saleu material novo de Ataque Escampe. Haberá que botarlle un ollo.
E aquí, a lista:
A deformación profesional: o xornalismo e o social
Outra das prioridades que vai ter esta newsletter vai ser a de intentar promocionar e axudar a dar a coñecer aqueles traballos xornalísticos que me impacten, que valore, que admire ou que considere relevantes e reveladores sobre determinadas cuestións, como a discriminación de minorías ou as inxustizas dun sistema económico e político perverso.
Esta semana en concreto estiven a ler bastante sobre migracións a raíz deste fenomenal traballo da xente de Associated Press (AP). É durísimo de ler en texto e máis se cabe de ver en vídeo, pero revela unha historia que debe ser contada: a da aparición dunha embarcación mauritana nunha praia de Trinidade e Tobago -unha illa caribeña a 3.000 quilómetros de distancia do continente africano- con multitude de homes mortos a bordo. Fletados por mafias de tráfico de personas, os migrantes pretendían chegar ás Illas Canarias, a Europa, dende a localidade costeira de Nuadibú (Mauritania) despois de invertir nesta empresa os aforros de meses ou anos de traballo. O xeito en que se torceron os acontecementos é descoñecido, pero a investigación posterior -que documenta á perfección o artigo aquí comentado- revelou que arredor de corenta persoas morreron nesta inesperada e tráxica viaxe de catro meses a través do océano Atlántico, sen que se puideran identificar nin recuperar os corpos de moitos deles.
É un asunto do que proe falar e que amarga a calquera, mais non é un feito illado. En 2021, máis de 3.000 personas morreron intentando chegar a Europa cruzando o Atlántico segundo as cifras oficiais, unha media de practicamente dez falecementos ao día e na que non se teñen en conta casos coma o anteriormente mencionado, aos que urxe pórlle cara e historias humanas que evidencien a magnitude da traxedia.
Unha auténtica catástrofe que tamén pon de relevo a hipocresía europea en relación a este asunto, máis se cadra despois de que o goberno italiano de ultradereita decretase hai uns días un suposto “estado de emerxencia migratoria”. Fíxoo na mesma semana en que os compañeiros de Planeta Futuro, a sección de reportaxes internacionais e con foco no social de El País, publicaron esta meritoria peza sobre as infrahumanas condicións nas que se ven obrigados a traballar os inmigrantes indios que recollen kiwis no país transalpino. Unha sorte de esclavismo do século XXI baixo o amparo de gobernos e empresas multinacionais.
Nos países de orixe dos migrantes a situación non é moito mellor, por desgraza. De novo os compañeiros de AP contan, esta vez dende Senegal, como os plans de megacorporacións internacionais para explotar un xacemento de gas nas costas do país, preto da cidade costeira de Saint-Louis, acaban condenado á población local á miseria máis absoluta entre promesas de prosperidade e empregos dignos que non se chegan a formalizar. Como curiosidade, Saint-Louis é unha urbe fronteriza con Mauritania, a unhas poucas horas en coche de Nuadibú, o lugar de onde partiu a embarcación da traxedia antes comentada. Dalgún xeito todo está interrelacionado.
Que máis colle aquí?
Aínda que esta primeira versión me quedou bastante seria (coido que o tema dos migrantes merece un tono máis solemne desta vez), agardo que este sexa un espazo ameno, onde dar con todo tipo de temas que vaian dende os xa mencionados ao puro shitposting, cultura de Internet, lecturas, deportes, iniciativas culturais, contidos xornalísticos, actualidade, fotografía, algunha que outra reflexión e anécdota personal, memes e, ante todo, humanidade.
Como mostra da variedade que quero xuntar aquí, este vídeo dunha canle de YouTube que non sei ben como definir e que, nesta ocasión, fala dun fenómeno estrano: as ondas vagabundas. Alteracións xigantescas da superficie do mar sen moita explicación científica detallada polo momento e que protagonizaron ao longo da historia relatos, mitos e máis dunha catástrofe. Tanto o fondo coma a forma de presentalo hipnotizan.
Cada canto vai haber contido?
O plan inicial é que poida haber polo menos unha publicación á semana na Xanela e vaise intentar respetar na medida do posible. Haberá excepcións, xa o anticipo.
Substack, un espazo para medrar
Unha cousa que me convenceu á hora de decidirme a lanzar unha newsletter foi o sentimento de comunidade e de explosión creativa que se respira nesta plataforma. Levo consumindo contidos de Substack xa bastante tempo e paréceme salientable o modelo de negocio que teñen e o mimo que lle dan á xente que opta por labrarse un futuro profesional aquí. Máis se cabe agora que están en guerra aberta cunha rede social, Twitter, en plena decadencia, onde cada vez é máis difícil atopar o contido que nos interesa alén do memístico e na que hai moito tempo que a maioría somos usuarios pasivos e recelosos de compartir nada. A plataforma do paxaro, ademáis, agora prohibiu as publicacións inseridas en Substack e o seu algoritmo oculta deliberadamente as ligazóns a esta web para forzar que teñan menos visitas.
Como dixen ao principio, chego aquí a destempo, mais con ansia de facelo o mellor que poida e de sacar proveito desta iniciativa. Veremos canto dura. De momento queda por aquí á espera dos vosos comentarios e de futuros capítulos, con sorte máis pulidos e perfeccionados.
Azos e apertas